Odwodnienie organizmu u osób starszych – jakie są objawy i skutki odwodnienia u seniorów?

Ze względu na zmiany fizjologiczne zachodzące w organizmie wraz z wiekiem, a także większe prawdopodobieństwo pojawienia się chorób upośledzających gospodarkę wodną (m.in. schorzeń nerek) osoby starsze zdecydowanie częściej doświadczają odwodnienia organizmu i jego negatywnych skutków. Sprawdź, jak rozpoznać niedobór wody u seniora i jak zapobiegać temu stanowi!

Przyczyny odwodnienia organizmu u osób starszych

Wraz z wiekiem w organizmie zachodzą zmiany w procentowym składzie podstawowych komponentów ciała, w tym tkanki tłuszczowej i mięśniowej. Zmniejszeniu ulega również ilość wody. Oznacza to, że zapasy płynów są mniejsze.  Tym samym zwiększa się ryzyko wystąpienia niedoborów. Dołączają się do tego inne potencjalne przyczyny zwiększające prawdopobieństwo odwodnienia. Należą do nich:

• Zaburzenia odczuwania pragnienia – mniejsza zdolność organizmu do wysyłania i odczytywania sygnałów o spadku poziomu płynów w organizmie,
• Pogorszenie funkcji nerek – praca nerek często staje się mniej efektywna wraz z wiekiem, przez co może dochodzić do większej utraty wody wraz z moczem,
• Problemy z połykaniem – pojawiają się u niektórych osób, m.in. po udarze mózgu lub w przebiegu chorób neurodegeneracyjnych,
• Nietrzymanie moczu – zaburzenie często przyczynia się do odwodnienia organizmu, ponieważ w niektórych sytuacjach prowadzi do świadomego unikania płynów.

Oprócz tego wiele chorób częściej występujących u osób starszych nasila ryzyko niedoboru wody w organizmie:

• Schorzenia związane z zaburzeniami poznawczymi, np. demencja i choroba Alzheimera,
• Depresja,
• Nierozpoznana lub źle kontrolowana cukrzyca – może prowadzić do zwiększenia ilości wody wydalanej z moczem,
• Ostre schorzenia wywołujące biegunki i wymioty,
• Zaparcia (w przypadku leczenia ich środkami przeczyszczającymi),
• Choroby leczone diuretykami (środkami moczopędnymi),
• Schorzenia wywołujące zaburzenia w poruszaniu się i wykonywaniu ruchów precyzyjnych oraz konieczność pomocy opiekuna przy spożywaniu pokarmów i płynów.

Wszystkie wymienione czynniki sprawiają, że odwodnienie u osób starszych to powszechny problem. Na podstawie badań przeprowadzanych wśród podopiecznych domów opieki dla seniorów ocenia się, że przewlekle odwodnienie dotyka nawet 20-40% osób. Co więcej, wśród osób w grupie wiekowej powyżej 65. roku życia niedobór wody jest jedną z częstych przyczyn pobytów w szpitalu.

Objawy odwodnienia u osób starszych

Odwodnienie u osób starszych często jest niezauważane na wczesnym etapie – czyli wtedy, kiedy najlepiej mu przeciwdziałać. Poznaj objawy niedoboru wody w organizmie, aby zapobiegać ich pogłębieniu. Najważniejsze z nich to:

• Suchość w ustach,
• Bóle głowy,
• Zawroty głowy,
• Skurcze mięśni rąk i nóg,
• Zmęczenie i osłabienie organizmu,
• Obniżenie ilości produkowanego i wydalanego moczu i jego ciemny kolor.

Sprawdź również witaminy dla seniora i preparaty takie jak środek stosowany w stanach odwodnienia organizmu, smak bananowy, Orsalit, Elektrolity, smak truskawkowy oraz napój izotoniczny, kaktus-jabłko DrWitt ISO Vitamin Water.

Skutki odwodnienia u osób starszych

Woda jest składnikiem niezbędnym dla prawidłowego przebiegu większości procesów umożliwiających zachowanie równowagi organizmu. Pozwala regulować temperaturę ciała, utrzymywać odpowiednie ciśnienie krwi i transportować substancje w obrębie ciała. Wpływa także na trawienie pokarmów. Jeśli weźmiemy wszystkie te czynniki pod uwagę, nie powinno dziwić, że odwodnienie prowadzi do wystąpienia wielu negatywnych skutków. Należą do nich:

• Zaparcia,
• Problemy z układem moczowym – zwiększenie ryzyka zakażeń dróg moczowych, kamicy nerkowej, a nawet niewydolności nerek,
• Zaburzenie zdolności poznawczych, dezorientacja,
• Trudności w poruszaniu się i zwiększone ryzyko upadków oraz urazów,
• Zaburzenia równowagi elektrolitowej, które mogą prowadzić do utraty przytomności,
• Zwiększone ryzyko wystąpienia powikłań chorób zakrzepowych,
• Wstrząs hipowolemiczny – jeden z najpoważniejszych skutków odwodnienia stanowiący zagrożenie dla życia. Jego rozwój związany jest ze spadkiem objętości krwi w naczyniach. Prowadzi to do obniżenia ciśnienia krwi oraz ilości tlenu w organizmie.

Objawy odwodnienia u osób starszych

Odwodnienie u osób starszych często jest niezauważane na wczesnym etapie – czyli wtedy, kiedy najlepiej mu przeciwdziałać. Poznaj objawy niedoboru wody w organizmie, aby zapobiegać ich pogłębieniu. Najważniejsze z nich to:

• Suchość w ustach,
• Bóle głowy,
• Zawroty głowy,
• Skurcze mięśni rąk i nóg,
• Zmęczenie i osłabienie organizmu,
• Obniżenie ilości produkowanego i wydalanego moczu i jego ciemny kolor.

Sprawdź również witaminy dla seniora i preparaty takie jak środek stosowany w stanach odwodnienia organizmu, smak bananowy, Orsalit, Elektrolity, smak truskawkowy oraz napój izotoniczny, kaktus-jabłko DrWitt ISO Vitamin Water.

Skutki odwodnienia u osób starszych

Woda jest składnikiem niezbędnym dla prawidłowego przebiegu większości procesów umożliwiających zachowanie równowagi organizmu. Pozwala regulować temperaturę ciała, utrzymywać odpowiednie ciśnienie krwi i transportować substancje w obrębie ciała. Wpływa także na trawienie pokarmów. Jeśli weźmiemy wszystkie te czynniki pod uwagę, nie powinno dziwić, że odwodnienie prowadzi do wystąpienia wielu negatywnych skutków. Należą do nich:

• Zaparcia,
• Problemy z układem moczowym – zwiększenie ryzyka zakażeń dróg moczowych, kamicy nerkowej, a nawet niewydolności nerek,
• Zaburzenie zdolności poznawczych, dezorientacja,
• Trudności w poruszaniu się i zwiększone ryzyko upadków oraz urazów,
• Zaburzenia równowagi elektrolitowej, które mogą prowadzić do utraty przytomności,
• Zwiększone ryzyko wystąpienia powikłań chorób zakrzepowych,
• Wstrząs hipowolemiczny – jeden z najpoważniejszych skutków odwodnienia stanowiący zagrożenie dla życia. Jego rozwój związany jest ze spadkiem objętości krwi w naczyniach. Prowadzi to do obniżenia ciśnienia krwi oraz ilości tlenu w organizmie.

Jak zapobiegać odwodnieniu organizmu u osób starszych?

Dbanie o nawodnienie organizmu u osób starszych stanowi większe wyzwanie niż w innych grupach wiekowych. Wdrożenie drobnych nawyków zapobiegających przewlekłemu niedoborowi wody pozytywnie wpływa na stan zdrowia i samopoczucia seniora.

Wprowadź nawyk spożywania płynów w stałych momentach dnia

Kształtuj nawyki związane z nawodnieniem osoby starszej. To najlepszy sposób, by nie zapominać o wypijaniu płynów. Szklanka wody po przebudzeniu, szklanka wody za każdym razem po przyjściu do domu ze spaceru, szklanka wody przy przygotowywaniu posiłku lub po prostu o określonej godzinie. Jest wiele momentów w ciągu dnia, które możesz wykorzystać jako przypomnienie o potrzebie wypijania płynów.

Wybieraj odpowiedni rodzaj płynów

Najlepszym wyborem co do rodzaju płynu jest niegazowana woda. Aby wzbogacić smak, dodaj do niej świeże zioła (np. miętę, melisę), plasterki cytryny i pomarańczy lub owoce jagodowe (np. truskawki, maliny, borówki). Dla urozmaicenia proponuj również inne płyny, najlepiej bez cukru lub o niskiej zawartości tego składnika, np. napój aloesowy bez cukru ReVito Aloe Vera.

W przypadku, gdy rozpoznasz u seniora lekkie odwodnienie lub stopień utraty wody z organizmu zwiększy się (np. na skutek przebywania w upale lub występowania biegunki), sięgnij po elektrolity dla dorosłych. Ich spożycie przywraca nie tylko prawidłową objętość, ale także skład płynów ustrojowych.

Ze względu na zawartość kofeiny (substancji o działaniu odwadniającym), spożywania kawy czy mocnej herbaty nie stanowi metody uzupełniania płynów w organizmie. Takiego działania nie mają natomiast herbaty owocowe, którymi można zastąpić tradycyjne napary.

Miej wodę zawsze przy sobie

Trzymanie butelki lub szklanki z wodą w miejscu, w którym przebywamy, to sposób, by spożywanie płynów było łatwiejsze i przychodziło bardziej naturalnie. Jest to szczególnie ważne w przypadku osób mających trudności z chodzeniem, które łatwo rezygnują z dodatkowego wysiłku związanego z przygotowaniem napoju, jeśli nie odczuwają silnego pragnienia.

Dodawaj pokarmy bogate w wodę do posiłków

Spożywane pokarmy mogą stanowić wartościowe źródło płynów spożywanych w ciągu dnia – o ile zadbasz o wybór posiłków o wysokiej zawartości wody. W nawodnieniu organizmu pomogą m.in. zupy i sosy. Poza tym wiele produktów naturalnych w większości składa się z wody. Na szczególną uwagę zasługują tu:

• Owoce: arbuz, melon, truskawki, pomarańcze, grejpfruty,
• Warzywa: kapusta, sałata, dynia, ogórek, marchew, papryka,
• Mleko i napoje mleczne (jogurty, kefiry, maślanki).

Co warto pamiętać o odwodnieniu organizmu u seniorów? Podsumowanie

Osoby starsze są grupą silnie narażoną na wystąpienie odwodnienia organizmu. Naturalnie rozwijające się z wiekiem słabsze odczuwania pragnienia oraz choroby utrudniające przyjmowanie wystarczającej ilości płynów przyczyniają się do powszechności występowania tego problemu. Negatywnym skutkom niedoboru wody u seniorów często można zapobiec, kształtując prawidłowe nawyki. Powtarzane codziennie będą przeciwwagą dla czynników ryzyka odwodnienia.

U niektórych osób starszych (m.in. seniorów z ograniczoną możliwością poruszania się, zaburzeniami połykania lub przewlekłymi chorobami wpływającymi na stan nawodnienia organizmu), konieczne jest wprowadzenie indywidualnie dobranych rozwiązań umożliwiających przyjmowanie wystarczającej ilości płynów.

Źródła:

1. National Council on Ageing (2021) How to Stay Hydrated for Better Health, https://www.ncoa.org/article/how-to-stay-hydrated-for-better-health [dostęp 24.05.2023 r.]
2. Mentes J. C., Gaspar P. M. (2020) Hydration Management, Journal of Gerontological Nursing, 46(2): 19-30
3. Popkin B. M., D’Anci K. E., Rosenberg I. H. (2011) Water, Hydration and Health, Nutrition Reviews, 68(8): 439-458