Witamina A
Jaką rolę ma witamina A w organizmie?
Witamina A to grupa związków, w której największe znaczenie wykazuje retinol. Zbliżone właściwości do witaminy A przypisuje się także karotenoidom, które są jej bezpośrednimi prekursorami – związkami, które w wyniku przemian metabolicznych ulegają przekształceniu do aktywnej formy witaminy.
Witamina A podobnie jak witaminy D, E i K zalicza się do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. W organizmie pełni wiele istotnych funkcji. Oto najważniejsze z nich:
- wspiera odporność,
- przyspiesza gojenie się ran,
- pomaga zwalczać bakterie i wirusy,
- wykazuje działanie antyoksydacyjne,
- zapobiega łysieniu u kobiet i mężczyzn,
- wpływa na złuszczanie i wymianę komórek naskórka,
- wspiera prawidłową strukturę skóry, włosów i paznokci,
- bierze udział w procesie różnicowania komórek organizmu,
- stymuluje produkcję czerwonych krwinek w szpiku kostnym,
- chroni przed wystąpieniem niektórych typów nowotworów np. piersi i płuc,
- uczestniczy w procesie tworzenia komórek rozrodczych oraz komórek płodu,
- stanowi składnik rodopsyny – barwnika, który umożliwia prawidłowe widzenie,
- jest niezbędna w pielęgnacji cery trądzikowej dzięki właściwościom zmniejszającym stan zapalny,
- stosowana miejscowo wykazuje działanie przeciwzmarszczkowe, wygładzające i rozjaśniające przebarwienia.
Witamina A w pewnych ilościach magazynowana jest w organizmie m.in. w wątrobie i tkance tłuszczowej. Wobec tego jej niedobory są rzadkie, zwłaszcza w krajach rozwiniętych. Warto przy tym pamiętać, aby nie przekraczać zalecanych dziennych dawek witaminy A. Jej nadmiar może spowodować powiększenie wątroby, zwiększone ryzyko złamań kości, a w przypadku kobiet w ciąży może doprowadzić do wystąpienia wad wrodzonych.
Witamina A – naturalne źródła występowania
Do podstawowych źródeł witaminy A należą niektóre produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak np.:
- masło,
- żółtko,
- podroby np. wątróbka,
- ryby np. tuńczyk, węgorz, jesiotr, makrela,
- długodojrzewające sery podpuszczkowe np. pecorino i parmezan.
W Polsce niektóre margaryny do smarowania pieczywa, mleka, wyroby mleczne i napoje roślinne są wzbogacane witaminą A.
W produktach pochodzenia roślinnego obecny jest beta-karoten, nazywany też prowitaminą A. Beta-karoten w jelicie cienkim zostaje przekształcony do retinolu. Oznacza to, że jedząc niektóre warzywa i owoce bogate w beta-karoten, można naturalnie uzupełnić poziom witaminy A w organizmie.
Źródłami beta-karotenu są m.in.:
- kaki,
- dynia,
- bataty,
- jarmuż,
- szpinak,
- boćwina,
- koperek,
- marchew,
- pomidory,
- roszponka,
- natka pietruszki,
- czerwona papryka,
- morele świeże i suszone.
Spożywanie witaminy A ze źródeł pokarmowych rzadko grozi przedawkowaniem. Hiperwitaminoza witaminy A ma miejsce zazwyczaj podczas nieodpowiedniego stosowania suplementów diety.
Witamina A – dzienne zapotrzebowanie a suplementacja
Zapotrzebowanie na witaminę A zależy m.in. od płci, wieku i stanu fizjologicznego. Zalecane dzienne dawki tej witaminy wyglądają następująco:
- niemowlęta od 0 do 11 miesiąca – 350 µg,
- dzieci 1-3 lat – 400 µg,
- dzieci 4-6 lat – 450 µg,
- dzieci 7-9 lat – 500 µg,
- chłopcy 10-12 lat – 600 µg,
- chłopcy 13-18 lat – 900 µg,
- dziewczęta 10-12 lat – 600 µg,
- dziewczęta 13-18 lat – 700 µg,
- mężczyźni od 19 roku życia – 900 µg,
- kobiety od 19 roku życia – 700 µg,
- kobiety w ciąży poniżej 19 roku życia – 750 µg,
- kobiety w ciąży powyżej 19 roku życia – 770 µg,
- kobiety karmiące poniżej 19 roku życia – 1200 µg,
- kobiety karmiące powyżej 19 roku życia – 1300 µg.
Witaminę A przede wszystkim należy uzupełniać ze źródeł pokarmowych. W przypadku niedoborów lub zwiększonego zapotrzebowania można zastosować suplementację.
Zapotrzebowanie na witaminę A wzrasta takich przypadkach jak:
- infekcje,
- długotrwały stres,
- choroby układu pokarmowego,
- stosowanie niedoborowych diet.
Preparaty z witaminą A są dostępne w kilku formach:
- kropli,
- tabletek,
- kapsułek.
U dzieci, które jeszcze nie potrafią połykać tabletek, sprawdzi się witamina A w kroplach. Można podać ją na łyżeczce lub zmieszać z niewielką ilością soku bądź jogurtu. Starszym dzieciom, młodzieży i dorosłym polecana jest witamina A w tabletkach i kapsułkach. Ważne jest, aby przed przyjęciem suplementu skonsultować się z lekarzem, który pomoże ustalić bezpieczną dawkę preparatu.
Wiele osób zadaje sobie pytanie, jak wzmocnić paznokcie i poprawić stan skóry. W tym przypadku sprawdzi się stosowanie preparatów z witaminą A+E. Można używać ich zarówno doustnie, jak i bezpośrednio na skórę. Wystarczy przebić kapsułkę i rozsmarować zawartość w dłoniach. Takie zestawienie witamin dostarcza dużych dawek przeciwutleniaczy, co stanowi skuteczny element kuracji przeciwstarzeniowej.