Łuszczyca
Łuszczyca skóry – czym jest?
Łuszczyca skóry stanowi poważny problem dermatologiczny, wymagający systematycznej i starannej pielęgnacji. To nieuleczalna, przewlekła choroba o charakterze zapalnym z fazami remisji i zaostrzeń. Najczęściej obejmuje:
- owłosioną skórę głowy i twarzy,
- kolana,
- łokcie,
- paznokcie,
- stawy (jako jedyne narządy wewnętrzne).
Łuszczyca może zająć mniejszy lub większy obszar ciała (wtedy wystarcza leczenie miejscowe, np. maści lub kosmetyki na łuszczycę), ale zdarza się również ciężka, uogólniona postać przebiegająca z wysoką gorączką. Na szczęście choroba często ma bardzo długie okresy remisji, w których nie pojawiają się uciążliwe objawy, a w fazie zaostrzenia dobre efekty przynosi właściwie dobrana pielęgnacja skóry dotkniętej zmianami (np. szampon na łuszczycę).
Objawy łuszczycy
Łuszczyca daje charakterystyczne objawy, na podstawie których stawia się diagnozę. Zalicza się do nich:
- wykwit pierwotny – na skórze pojawiają się czerwone, złuszczające się grudki o średnicy główki od szpilki, które zmieniają się w większe wykwity (1-2 cm). Złuszczenie albo zdrapanie naskórka w miejscu zmiany lub zerwanie łuski sprawia, że skóra staje się gładka i błyszcząca (objaw świecy stearynowej),
- objaw Auspitza – potarcie skóry powoduje uszkodzenie naczyń krwionośnych, a zerwanie łuski wywołuje miejscowe kropelkowe krwawienie,
- objaw ostatniej łuski – stan przejściowy przed etapem świecy stearynowej. Po złuszczaniu się łusek skóra jest gładka i różowa,
- objaw Kobnera – w aktywnej fazie choroby w miejscu urazu skóry (np. zadrapania, przekłucia, przecięcia) wzdłuż rany rozwijają się charakterystyczne łuszczycowe zmiany. Następuje to 6-12 dni od uszkodzenia naskórka.
Łuszczyca daje też objawy podobne do innych dermatoz, np. stany zapalne, pieczenie i świąd. Na paznokciach pojawiają się punktowe wgłębienia, płytka staje się matowa i zaczyna się rozwarstwiać, co może przypominać grzybicę paznokci.
Przyczyny łuszczycy
Dokładne przyczyny łuszczycy nie zostały odkryte. Specjaliści podejrzewają przede wszystkim podłoże genetyczne (polimorfizm genu HLA-Cw6) oraz autoimmunologiczne (m.in. komórki Langerhansa, limfocyty pomocnicze Th1 i Th17). Ryzyko zachorowania wzrasta, gdy w rodzinie pojawiły się przypadki choroby (nawet do trzeciego pokolenia wstecz), a w przypadku zachorowania jednego z bliźniąt jednojajowych prawdopodobieństwo wystąpienia łuszczycy wynosi prawie 100%.
Oprócz tego wymienia się szereg czynników wyzwalających chorobę takich jak:
- używki (zwłaszcza alkohol i papierosy),
- przebyte ostre infekcje bakteryjne i wirusowe (np. angina),
- niektóre leki (m.in. doustne kortykosteroidy, leki przeciwmalaryczne, β-blokery, sole litu),
- przewlekły stres,
- zaburzenia metaboliczne (hiperlidemia, nietolerancja glutenu),
- urazy mechaniczne naskórka.
Jak łagodzić łuszczycę?
Do łagodzenia objawów łuszczycy stosuje się przede wszystkim kosmetyki na łuszczycę. W leczeniu miejscowym pierwszym etapem jest usunięcie łusek, a następnie zmniejszenie liczby podziałów komórkowych naskórka (czyli proliferacji). W tym celu stosuje się:
- krem na łuszczycę z substancjami keratolitycznymi (mocznik, kwas salicylowy), które złuszczają łuski i ułatwiają przenikanie innym substancjom aktywnym,
- dziegcie (w postaci maści z cygnoliną),
- miejscowe glikokortykosteroidy (wyłącznie pod ścisłą kontrolą lekarza ze względu na możliwe skutki uboczne),
- analogi witaminy D3.
Szampony na łuszczycę – jakie wybrać i co powinny zawierać
Jeśli zmiany chorobowe obejmują owłosioną skórę głowy albo obszar poniżej linii włosów (tzw. korona łuszczycowa), należy stosować szampon na łuszczycę. Szampony do włosów na łuszczycę powinny zawierać:
- zmiękczające i rozpulchniające martwe komórki naskórka – np. dziegieć brzozowy, oleje roślinne (lniany, migdałowy, rycynowy, rzepakowy), kwasy (salicylowy, cytrynowy, mlekowy, octowy),
- łagodzącei zmniejszające świąd – np. pantenol, niacynamid, betaina, ekstrakt z nagietka, bisabobol.
Szampon na łuszczycę musi wykazywać działanie skuteczne, lecz delikatne. Duże znaczenie ma oczyszczanie skóry, odkażanie ran, łagodzenie stanów zapalnych i przywracanie właściwego pH. Kurację warto też uzupełnić o dermokosmetyki, które pozostają na skórze dłużej niż szampon, np. płyny, wcierki lub emulsje. Często powstają linie kosmetyczne do kompleksowej pielęgnacji skalpu dotkniętego łuszczycą.
Chociaż osoby z łuszczycą często mogą pochwalić się bujnymi i zdrowymi włosami, kosmyki nieraz cierpią wskutek stosowania leków doustnych (np. retinoidów) i stają się suche oraz łamliwe. Dlatego dobrze, gdy szampon przeciw łuszczycy zawiera również substancje odżywcze i wzmacniające. Niewskazane są za to mocne detergenty, konserwanty, barwniki, aromaty czy parabeny, wywołujące podrażnienia skóry.
Kosmetyki na łuszczycę – czyli jak pielęgnować chorą skórę
Co zrobić, gdy zmiany łuszczycowe dotknęły inne części ciała? Używanie odpowiednich dermokosmetyków skutecznie łagodzi objawy, wspomaga ewentualne leczenie ogólne i wydłuża okresy remisji. Kosmetyki i kremy na łuszczycę nie muszą mieć ciężkiej konsystencji. Wielu producentów oferuje skuteczne dermokosmetyki, które szybko się wchłaniają i nadają pod makijaż.
W pielęgnacji skóry z łuszczycą ważne jest:
- oczyszczanie,
- nawilżanie i natłuszczanie,
- łagodzenie świądu i pieczenia,
- wspomaganie procesów odnowy komórkowej.
Warto też stosować preparaty o działaniu przeciwgrzybiczym i antybakteryjnym. Krem na łuszczycę może zawierać np. jasny ichtiol – składnik regulujący podziały komórkowe i złuszczający. Poza tym ma właściwości przeciwbakteryjne i przeciwświądowe. Popularnym składnikiem kosmetyków przeciw łuszczycy jest również kwas salicylowy, który działa przeciwgrzybiczo, przeciwbakteryjnie i przeciwbólowo. Z kolei sól Epsom ma właściwości gojące, oczyszczające i złuszczające.