Ceramidy – jakie mają właściwości i kiedy warto je stosować?

Ceramidy stanowią kluczowy element warstwy rogowej naskórka. Pełnią istotną funkcję w procesie utrzymania zdrowego wyglądu i poprawnego funkcjonowania skóry. Są naturalnie występującą substancją budulcową z grupy lipidów, nazywaną potocznie cementem międzykomórkowym, której poziom spada wraz z wiekiem. W artykule wyjaśniamy, jakie jest znaczenie ceramidów dla organizmu. Opisujemy też właściwości substancji oraz przeznaczenie kosmetyków pielęgnujących z ceramidami.

Co to są ceramidy?

Ceramidy są naturalnym składnikiem lipidów występujących w skórze. Pełnią istotną funkcję spoiwa wypełniającego przestrzenie międzykomórkowe w warstwie rogowej naskórka.

• Warstwa rogowa (stratum corneum) to zewnętrzna część naskórka składająca się ze zmartwiałych, spłaszczonych komórek zwanych korneocytami.
• Jest to bardzo ważna struktura skóry chroniąca organizm przed utratą wody, szkodliwymi substancjami chemicznymi, mikroorganizmami i innymi czynnikami zewnętrznymi.
• Korneocyty w warstwie rogowej są spłaszczone i ściśle ułożone, a ich struktura wypełniona jest lipidami, w tym ceramidami, które tworzą tzw. spoiwo lipidowe.
• Spoiwo lipidowe sprawia, że warstwa rogowa staje się nieprzepuszczalna dla wody i innych substancji, pełniąc rolę skutecznej bariery ochronnej.

Dla lepszego zobrazowania funkcji ceramidów stosuje się często analogię do muru z cegieł, którą opracował amerykański naukowiec Peter M. Elias. Według teorii Eliasa korneocyty to cegły, natomiast „zaprawą” spajającą jest mieszanina lipidów składająca się z ceramidów, cholesterolu oraz wolnych kwasów tłuszczowych.

Ludzki organizm produkuje różnorodne typy ceramidów, oznaczanych kolejnymi cyframi arabskimi od 1 do 9. Każdy z nich charakteryzuje się unikalną budową cząsteczkową. Na ten moment rozpoznano ponad 200 struktur ceramidów! Niektóre z nich są obecne wyłącznie w warstwie rogowej naskórka, nie występując w innych miejscach. Z kolei inne stanowią istotny składnik włosów, wypełniając przestrzenie międzykomórkowe i wpływając na poziom nawilżenia oraz elastyczności kosmyków.

• Zawartość ceramidów w organizmie jest zmienna. Ich produkcja słabnie wraz z wiekiem, a po 40. roku życia ulega stopniowemu zahamowaniu.
• Poziom ceramidów może się zmniejszać pod wpływem stresu oksydacyjnego, negatywnego oddziaływania czynników zewnętrznych, takich jak promieniowanie UV, a także wskutek wahań w gospodarce hormonalnej związanych np. z menopauzą.
• Do spadku poziomu ceramidów może przyczynić się także niewłaściwa pielęgnacja skóry, zwłaszcza gdy używane są zbyt agresywne środki myjące czy nadmierna eksfoliacja, a w przypadku włosów – koloryzacja, dekoloryzacja czy zabiegi termiczne.

Zobacz, jak nawilżyć włosy?

Ceramidy – właściwości

Warstwa rogowa, będąca zewnętrzną warstwą naskórka, to hydrolipidowa bariera oddzielająca od wpływu środowiska zewnętrznego. Zapobiega problemom skórnym oraz schorzeniom dermatologicznym. Niedostateczna ilość ceramidów prowadzi do wzmożonej podatności skóry na podrażnienia, uszkodzenia oraz powstawanie stanów zapalnych manifestowanych nadmiernym uwrażliwieniem, pieczeniem i ściągnięciem, a nawet łuszczącą się skórą na twarzy i innych obszarach ciała. Może również skutkować utratą zdrowego kolorytu i elastyczności oraz osłabieniem nie tylko naskórka, ale też włosów. W rezultacie pasma stają się cienkie, suche, szorstkie, tracą swój naturalny blask i zdrową objętość.

Ceramidy to kluczowe dla organizmu związki o licznych właściwościach:

• Zatrzymują wodę w naskórku,
• Zapewniają ochronę przed czynnikami zewnętrznymi, takimi jak zanieczyszczenia, substancje drażniące czy utrata wilgoci,
• Wpływają na integralność i strukturę komórek skóry, co przekłada się na jej elastyczność, sprężystość oraz ogólną kondycję,
• Pomagają zminimalizować reakcje zapalne i podrażnienia skóry,
• Wspierają proces regeneracji.

Ceramidy – działanie

Nie ulega wątpliwości, że ceramidy to bardzo uniwersalny składnik aktywny, dlatego powinny stanowić element kompleksowej i skutecznej pielęgnacji. Sprawdzą się w przypadku każdego rodzaju skóry, choć największe korzyści odczuje cera sucha, wrażliwa, podrażniona oraz dojrzała. Ceramidy pomagają regenerować skórę narażoną na szkodliwe czynniki zewnętrzne, takie jak słońce, woda morska, wiatr czy mróz. W kosmetykach do włosów wspierają odbudowę i wzmocnienie struktury kosmyków, uszczelniają łuski i chronią przed utratą wilgoci, w efekcie czego włosy stają się bardziej sprężyste, lśniące i odporne na uszkodzenia, w tym rozdwajanie się końcówek.

• W formulacjach kosmetycznych wykorzystuje się głównie ceramidy pochodzenia roślinnego, tzw. fitoceramidy, pozyskiwane między innymi ze zbóż, soi, ziemniaków czy kukurydzy.
• Kolejną grupą są ceramidy syntetyczne produkowane podczas zaawansowanych procesów biotechnologicznych. Są odpowiednikami związków naturalnie występujących w ludzkiej skórze.
• Rzadziej stosuje się ceramidy pochodzenia zwierzęcego, ekstrahowane z tkanek, najczęściej z mózgu lub rdzenia kręgowego.
• Produkty pielęgnacyjne z ceramidami zawierają dodatkowo inne substancje aktywne, które działają wspomagająco i uzupełniają ich właściwości.

Wśród szerokiej gamy preparatów z ceramidami znajdziesz balsamy do ciała, kremy do ciała, kremy do twarzy i serum do twarzy, produkty do pielęgnacji włosów, takie jak odżywki do włosów czy szampony do włosów, a nawet preparaty do paznokci, których zadaniem jest regeneracja płytki, zwiększenie jej elastyczności i zmniejszenie podatności na rozdwajanie. Przykładem jest Pirolam Odżywka do paznokci z ceramidami wzmacniająca strukturę paznokcia, wyrównująca ubytki i wygładzająca powierzchnię.

Zobacz inne kosmetyki z ceramidami i poznaj ich działanie na skórę i włosy.

• Bielenda Złote Ceramidy balsam do ciała regenerujący o aksamitnej, kremowej konsystencji. W składzie preparatu oprócz kompleksu ceramidów znajdują się olej cacay, olej ze słodkich migdałów, a także 24 karatowe złoto. Balsam intensywnie nawilża, zmiękcza skórę, zapobiegając szorstkości i wiotczeniu.
• Ziaja Ceramidy Intensywna Odbudowa, odżywka w sprayu bez spłukiwania, do aplikacji na mokre lub suche włosy. Zapobiega rozdwajaniu końcówek i zwiększa wytrzymałość na uszkodzenia.
• Joanna Profesional Ceramidy szampon o świeżym zapachu i starannie dobranych składnikach, które pielęgnują włosy po zabiegach chemicznych. Po użyciu włosy są miękkie i puszyste, a skóra głowy dokładnie oczyszczona.
• BIO Naturell nabłyszczający szampon do włosów z olejem ze słodkich migdałów i ceramidami, o działaniu nawilżającym i odżywiającym włosy i skórę głowy. W recepturze kosmetyku znajduje się aż 97% składników pochodzenia naturalnego. Ponadto jest odpowiedni dla wegan.
• RONNEY Aloe Ceramides nawilżający szampon do włosów suchych i matowych wyróżnia się delikatnym zapachem i naturalną formułą skutecznie oczyszczającą oraz nawilżającą włosy i skórę głowy.

Ceramidy – z czym nie łączyć?

Ceramidy to naturalne składniki lipidów występujące w ludzkim organizmie, dlatego są bardzo dobrze tolerowane przez skórę czy włosy.

• Uznaje się je za związki sprawdzające się w pielęgnacji każdego rodzaju skóry, a co więcej – nie wskazuje się składników aktywnych, z którymi mogłyby kolidować.
• Ponadto zaleca się, by stosować je często, zwłaszcza jeśli celem jest dogłębne nawilżenie oraz odżywienie.
• Sprawdzą się również jako uzupełnienie kremów przeciwzmarszczkowych, których działanie ukierunkowane jest na utrzymanie właściwego poziomu elastyczności i zapobieganie pojawianiu się pierwszych oznak starzenia się skóry.
• Ceramidy jako składnik receptur kosmetycznych mają ogromną moc, dlatego zwróć uwagę na inne substancje znajdujące się w produktach stosowanych w codziennej pielęgnacji. Niektóre z nich osłabiają działanie związków. Mowa tu głównie o agresywnych substancjach myjących czy alkoholu. Jeśli zależy Ci na satysfakcjonujących efektach systematycznego aplikowania preparatów z ceramidami, sprawdź, czy pozostałe produkty nie wpływają negatywnie na kondycję skóry.

Z czym łączyć ceramidy?

Paleta możliwości jest ogromna, ponieważ ceramidy uwielbiają towarzystwo innych składników aktywnych, nawet tych o właściwościach złuszczających, np. kwasów. Co więcej, doskonale neutralizują ich potencjalne działanie drażniące, zapewniając ukojenie i szybszą regenerację skóry.

W kontekście skomplikowanych interakcji składników, musisz pamiętać, że ceramidy są stabilne w szerokim spektrum pH oraz dobrze reagują na różnorodne warunki tlenowe. Mogą być bezpiecznie łączone z wieloma składnikami aktywnymi, zapewniając kompleksową i zrównoważoną pielęgnację. W praktyce, składniki, z którymi miesza się ceramidy, zależą od celów pielęgnacyjnych, rodzaju skóry i problemów dermatologicznych.

Z czym łączyć ceramidy? Najlepiej z:

• Kwasem hialuronowym,
• Niacynamidem,
• Alfa- i beta-hydroksykwasami (AHA i BHA),
• Olejami roślinnymi,
• Witaminami, np. witaminą C i E,
• Mocznikiem,
• Kolagenem,
• Retinolem,
• Peptydami.

Ceramidy w ciąży

Zważywszy na zmiany hormonalne i fizjologiczne zachodzące w organizmie kobiety w ciąży, ceramidy mogą odgrywać istotną rolę w utrzymaniu zdrowego stanu skóry. W okresie prenatalnym wiele kobiet doświadcza niekorzystnych zmian dermatologicznych, takich jak suchość, swędzenie, uczucie napięcia czy zmiany pigmentacyjne. Kosmetyki zawierające ceramidy pomogą je złagodzić. Jeśli planujesz aplikować kosmetyki zawierające ceramidy, wybieraj produkty o łagodnym składzie, wolne od silnych substancji chemicznych i potencjalnych alergenów. Nie ma przeciwwskazań do stosowania ceramidów w ciąży. Oczywiście pod warunkiem, że pozostałe składniki wybranego preparatu są bezpieczne dla przyszłej mamy.

Podsumowanie

Ceramidy jako kluczowe składniki lipidów skóry odgrywają istotną rolę w utrzymaniu integralności i zdrowia warstwy rogowej naskórka. Pełnią funkcję naturalnego spoiwa międzykomórkowego, wzmacniając barierę ochronną i zapobiegając nadmiernemu odparowywaniu wody. Ich rola „cementu międzykomórkowego” sprawia, że są niezbędne dla utrzymania nawilżenia, elastyczności i ochrony skóry przed czynnikami zewnętrznymi. Zmniejszona ilość ceramidów może prowadzić do problemów skórnych, takich jak suchość, podrażnienia i nadwrażliwość, dlatego pamiętaj, by dostarczać ten cenny związek skórze oraz włosom.

Źródła:

1. J. Wiśniowska, Z. Dzierżewicz, R. Balwierz, Ceramidy – budowa i ich znaczenie w warstwie lipidowej naskórka, http://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/08/ke2019.4-5.pdf [dostęp 05.08.2023 r.]
2. M. C. Martini, Biochemical analysis of epidermal lipids, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14567192/ [dostęp 05.08.2023 r.]
3. P. W. Wertz, Epidermal lipids, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1498013/ [dostęp 05.08.2023 r.]
4. L. Coderch, O. Lopez, A. de la Maza, J. L. Parra, Ceramides and skin function, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12553851/ [dostęp 05.08.2023 r.]