Odciąganie pokarmu – jak i kiedy odciągać mleko?

Odciąganie pokarmu to jeden ze sposobów na pobudzenie laktacji. Stosowane jest również w przypadku nieprawidłowej budowy anatomicznej brodawek, utrudniającej karmienie maluszka, w nawale pokarmu czy podczas stopniowego odstawiania dziecka od piersi. Niezależnie od przyczyny, warto znać zalecenia dotyczące odciągania mleka i zasady jego przechowywania. W artykule wyjaśniamy, jak i kiedy odciągać pokarm. 

Jak efektywnie odciągać pokarm? 

Zanim rozpoczniesz odciąganie mleka, umyj dokładnie ręce wodą z mydłem, pamiętając o przestrzeniach między palcami i wykonaj dodatkowe kroki, które pobudzą odruch wypływu i usprawnią czynność: 

• Połóż na pierś ciepły okład lub weź ciepły prysznic, 
• Wykonaj delikatny masaż ruchem w kierunku brodawki, 
• Bądź w pobliżu dziecka – laktację inicjuje również widok maluszka oraz jego bliskość, 
• Zastosuj techniki relaksacyjne, które Cię odprężą i zniwelują napięcie. 

Jak odciągać pokarm? Do wyboru masz pracochłonną metodę ręczną lub użycie odciągacza mechanicznego, czyli laktatorów elektrycznych i ręcznych. Decyzja o tym, który ze sposobów będzie odpowiedni, powinna uwzględniać częstotliwość czynności. Przy regularnym i długotrwałym odciąganiu mleka, zdecydowanie lepszym rozwiązaniem będzie laktator. Sprawdź najlepsze laktatory elektryczne.  

Czynność ułatwią również specjalne akcesoria do karmienia piersią – osłonki chroniące brodawki przed podrażnieniem czy Akuku Silikonowy kolektor na mleko A0399, który umożliwia zbieranie mleka wyciekającego podczas karmienia lub odciągania pokarmu. Ciekawym produktem jest Lansinoh Simple Wishes biustonosz do laktatora L Plus, umożliwiający odciąganie pokarmu bez użycia rąk.  

Metoda ręcznego odciągania pokarmuzostała opracowana przez Chele Mermet: 

• Ułóż kciuk powyżej otoczki sutkowej, a resztę palców poniżej, w odległości ok. 3 cm od podstawy brodawki. 
• Delikatnie przyciśnij pierś do klatki piersiowej, nie odrywając i nie przesuwając palców. 
• Zbliż do siebie palce, wykonując jednocześnie lekki ruch obrotowy bez przesuwania palców po skórze. 
• Rytmicznie uciskaj otoczkę sutkową ruchem wygarniającym. 
• W trakcie czynności zmieniaj ułożenie palców na brodawce. 

Odciąganie pokarmu laktatorem jest znacznie prostsze, szczególnie jeśli zdecydujesz się na urządzenie elektryczne, np. Avent Natural Laktator Elektryczny, który dostosowuje się do kształtu i rozmiaru brodawki, dzięki czemu zapewnia efektywny wypływ pokarmu lub Lansinoh laktator elektryczny kompaktowy z 2-fazową technologią imitującą naturalny cykl karmienia i 5 poziomami ssania.  

• Do odciągnięcia pokarmu wystarczy znaleźć wygodną pozycję, zrelaksować się, a następnie przystawić urządzenie do piersi tak, aby dokładnie obejmowało całą brodawkę.  
• Nie dociskaj nakładki zbyt mocno. 
• Po włączeniu laktator zacznie stymulować pierś, a następnie automatycznie przełączy się na tryb odciągania. 

Korzystanie z laktatora ręcznego wymaga nieco więcej wprawy. Podobnie jak w wersji elektrycznej należy precyzyjnie przyłożyć urządzenie do piersi, by brodawka znalazła się w specjalnym otworze, a następnie zacząć odciągać pokarm wykorzystują minimalną siłę ssania i stopniowo ją zwiększać. Podczas czynności masuj pierś, zmieniając ułożenie palców na otoczce sutkowej. 

Sprawdź, MEDELA Harmony Flex dwufazowy laktator ręczny. 

Jak często odciągać pokarm?

Częstotliwość odciągania pokarmu ma kolosalne znaczenie dla przebiegu laktacji i jest uzależniona zarówno od potrzeb mamy, jak i maluszka. To zupełnie naturalne, że jako świeżo upieczona mama masz wątpliwości i nie wiesz, jak często odciągać mleko, by zaspokoić potrzeby noworodka.  

• Zasadniczo stosuje się regułę, że czynność powinno się powtarzać tak często, jak często karmisz dziecko. Zwłaszcza w sytuacji, gdy odciąganie mleka przy użyciu laktatora ma za zadanie podtrzymać laktację, np. gdy nie możesz karmić naturalnie z uwagi na chorobę dziecka, chwilową nieobecność czy dużą bolesność i podrażnienie brodawek.  
• W takim przypadku zaleca się odciąganie pokarmu 8-10 razy dziennie. Jeśli zauważysz, że mleka jest wystarczająco dużo, by zaspokoić głód dziecka, możesz zmniejszyć częstotliwość do 6-7 razy. 
• Wiele kobiet odciąga mleko sporadycznie, między innymi podczas nawału pokarmu, gdy maluszek musi zostać pod opieką osób trzecich lub mama chce przekazać nocne karmienie tacie.  
• Zapas odciągniętego mleka umożliwia nakarmienie dziecka za pomocą butelki dla dzieci, a jednocześnie nie wpłynie na laktację. Ogromnym ułatwieniem będą sterylizatory i wyparzacze do butelek, a także specjalne woreczki do przechowywania pokarmu, dostępne w różnych kształtach i rozmiarach, np. Lansinoh, woreczki do przechowywania pokarmu wyposażone w podwójne zamknięcie strunowe.  

Jak długo można bezpiecznie przechowywać odciągnięte mleko? 

• Świeży pokarm można przechować w temperaturze pokojowej do 6 godzin. 
• W przypadku wcześniaków jest to maksymalnie 2-3 godziny. 
• W lodówce, w temperaturze do 4°C do 6 dni, dla obu grup. 
• Zamrożone i przechowywane w temperaturze około -18°C nadaje się do spożycia przez 3-6 miesięcy od ściągnięcia. 

Pamiętaj, że do podgrzania wcześniej odciągniętego pokarmu nie można wykorzystywać mikrofalówki. Nie można również gotować mleka, ponieważ traci wartości odżywcze. Jeśli zachodzi konieczność podgrzania, zrób to w kąpieli wodnej lub przy użyciu podgrzewacza do butelek. Rozmrożonego mleka nie można ponownie zamrażać! Pozostawioną przez maluszka ilość pokarmu należy wylać.

Ile powinno trwać odciąganie pokarmu? 

Kluczową zasadą jest odciąganie pokarmu z obu piersi po równo. Jednym z najczęściej polecanych przez lekarzy i położne sposobów, jest schemat opracowany przez Chele Marmet. Musisz się przygotować na to, że na początku z pewnością nie uda Ci się odciągnąć dużych ilości mleka. Ponadto czas trwania czynności będzie się różnił w zależności od tego, jakiego narzędzia używasz, a także czy masz pojedynczy czy podwójny laktator. Druga opcja skróci czas o połowę. 

Na czym polega schemat Chele Marmet? System potocznie nazywany jest metodą „7-5-3” i umożliwia sprawne odciągnięcie pokarmu w możliwie jak najkrótszym czasie. Metoda zajmuje około pół godziny i uwzględnia ściąganie mleka z obu piersi: 

• 7 minut z prawej piersi, 
• 7 minut z lewej piersi, 
• 5 minut z prawej piersi, 
• 5 minut z lewej piersi, 
• 3 minuty z prawej piersi, 
• 3 minuty z lewej piersi. 

Po unormowaniu laktacji i w miarę doświadczenia, z łatwością oszacujesz, ile czasu potrzebujesz na ściągnięcie pokarmu i jak często powinnaś to robić. Pamiętaj, by po zakończeniu odciągania mleka dokładnie wyczyścić laktator zgodnie z załączoną do urządzenia instrukcją. 

Kiedy odciągać pokarm – przed czy po karmieniu? 

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ to, czy odciągnąć pokarm przed, czy po karmieniu zależy od konkretnej sytuacji.  

• Odciąganie pokarmu przed karmieniem maluszka poleca się w przypadku bolesnego obrzęku piersi, zastoju pokarmu lub zbyt płaskiej brodawki, utrudniającej uchwycenie przez dziecko.  
• Natomiast ściąganie mleka po karmieniu sprawdzi się, gdy maluszek jest już najedzony, a kobieta nadal odczuwa bolesność piersi. Warto jednak zaznaczyć, że nie powinno się odciągać nadmiernej ilości pokarmu, ponieważ może to skutkować jego nadprodukcją.

Odciąganie pokarmu a laktacja 

Powodów, dla których świeżo upieczona mama musi odciągać pokarm, jest co najmniej kilka. 

• Najczęściej przyczyną jest potrzeba pobudzenia laktacji, gdy organizm potrzebuje więcej czasu, by przygotować się do produkcji mleka. Dzieje się tak zazwyczaj wskutek cesarskiego cięcia lub narodzin wcześniaka. Ponadto dzieci urodzone przedwcześnie nie mają wystarczająco silnego odruchu ssania, nie umieją również w prawidłowy sposób uchwycić piersi, dlatego odciąganie pokarmu jest niekiedy jedynym sposobem na nakarmienie maluszka. 
• Pomoc laktatora jest niezastąpiona także wtedy, gdy naturalne karmienie piersią nie jest możliwe, na przykład dziecko jest chore lub nie chce ssać. W takiej sytuacji regularne opróżnianie gruczołów piersiowych pozwala podtrzymać laktację i nie dopuszcza do zastoju pokarmu.  
• Pokarm odciąga się również w celu zwiększenia produkcji mleka w stosunku do potrzeb maluszka, gdy kobieta ma płaskie brodawki utrudniające pochwycenie lub gdy po zakończonym karmieniu piersi nadal są obrzmiałe.  
• Sprawdza się także, gdy mama planuje wrócić do aktywności zawodowej, przebywa poza domem lub chce stopniowo zakończyć karmienie piersią i przejść na butelkę. Przeczytaj, jak odstawić dziecko od karmienia piersią. 

Biorąc pod uwagę powyższe informacje, odciąganie pokarmu powinno być przeprowadzane wyłącznie w określonych sytuacjach, jeśli jest taka konieczność. Laktacja to proces, który reguluje się samoistnie, w związku z czym dodatkowe działania i niepotrzebna ingerencja mogłyby go zakłócić. Jednak z całą pewnością uzasadnione odciąganie przeprowadzane prawidłowo nie hamuje laktacji. Co ciekawe, na proces ma wpływ szereg czynników, między innymi dieta matki karmiącej. W przypadku wątpliwości najlepiej skorzystać z pomocy doświadczonego doradcy laktacyjnego lub lekarza. 

Podsumowanie 

Odciąganie pokarmu najczęściej praktykowane jest przez matki, które chcą karmić swoje dzieci naturalnie, ale z różnych względów nie mogą tego robić bezpośrednio. Kluczowe czynniki skutecznego odciągania mleka to wybór odpowiedniego narzędzia i metody, regularne odciąganie w dogodnym i spokojnym otoczeniu, dbanie o higienę oraz stymulacja piersi przed rozpoczęciem odciągania. W razie wątpliwości czy trudności, warto skonsultować się z lekarzem lub specjalistą ds. laktacji, którzy udzielą indywidualnych porad i wsparcia w trudniejszym okresie. 

Źródła:

1. Manual Expression of Breast Milk (Marmet Technique), https://www.centracare.com/documents/gift-of-motherhood/Manual-Expression-of-Breastmilk.pdf [dostęp 04.07.2023 r.] 
2. M. Nehring-Gugulska, Wskazania do odciągania mleka – kiedy, jak i czym?, https://cnol.kobiety.med.pl/wp-content/uploads/2022/11/Wskazania-do-odciagania-mleka-kiedy-jak-i-czym.pdf [dostęp 04.07.2023 r.] 
3. M. Żukowska-Rubik, K. Osuch, Jak dokarmiać dziecko, aby je odżywić i chronić laktację?, http://www.kobiety.med.pl/cnol/images/cnol/Publikacje/zjazd2013/Jak%20dokarmiac%20Rubik.pdf [dostęp 04.07.2023 r.]