Węglan sodu (E500) – właściwości i zastosowanie

Węglan sodu to substancja, z której wiele osób korzysta niemal każdego dnia. Występuje w żywności, środkach czystości, przydaje się również podczas domowego gotowania i pieczenia. Jakie właściwości ma węglan sodu i jak możesz go wykorzystać? Jakie są przeciwskazania do stosowania składnika? Sprawdź! Przygotowaliśmy dla Ciebie poradnik zawierający najważniejsze informacje na ten temat.  

Co to jest węglan sodu?

Węglan sodu to substancja wykorzystywana na szeroką skalę w przemyśle spożywczym i chemicznym. Z chemicznego punktu widzenia jest solą kwasu węglowego oraz sody. Ma postać drobnego, białego proszku, który bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie. Nie ma zapachu ani wyraźnego, charakterystycznego smaku.

Węglan sodu występuje w wielu produktach spożywczych pod symbolem E500. Wyróżniamy 3 rodzaje węglanu sodu wykorzystywanego w produkcji żywności: 

• E500 (I) – soda kalcynowana (Na2CO3), 
• E500 (II) – wodorowęglan sodu, soda oczyszczona (NaHCO3), 
• E500 (III) – soda śnieżna (Na3H(CO3)2). 

Zapewne najbardziej znana jest Ci soda oczyszczona, która jest głównym składnikiem proszków do pieczenia i przydaje się podczas przyrządzania domowych wypieków jako środek spulchniający. Bywa też coraz chętniej wykorzystywana jako ekologiczny, naturalny środek czystości.  

Węglan sodu – właściwości

Węglan sodu wykazuje wiele cenionych właściwości, m.in.: 

• Higroskopijne (pochłania wilgoć), 
• Stabilizujące, 
• Spulchniające (pod wpływem wysokiej temperatury jest rozkładany m.in. do dwutlenku węgla, który sprawia, że wypieki rosną, są miękkie i pulchne), 
• Zmiękczające wodę (tworzy trwałe połączenia z jonami odpowiedzialnymi m.in. za powstawanie trudnych do usunięcia osadów). 

To właśnie te cechy odpowiadają za tak dużą popularność węglanu sodu i jego szerokie zastosowanie w przemyśle. 

Węglan sodu – zastosowanie

Węglan sodu wykorzystuje się w różnych gałęziach przemysłu.  

• Jest bardzo częstym składnikiem środków czystości. Można znaleźć go np. w proszkach do prania. Der Waschkonig C.G. Gardinen Proszek do prania firan i białej bielizny wybiela oraz chroni przed ponownym osadzaniem się brudu na tkaninach. Zawiera aktywne substancje, które wnikają w głąb materiałów i usuwają trudne zabrudzenia. Szukasz wybielacza na bazie węglanu sodu? Sprawdź Der Waschkonig C.G. Wybielacz w proszku, który będzie wsparciem w walce z mocnymi zabrudzeniami.  
• Podczas sprzątania śmiało możesz wykorzystywać też samą sodę oczyszczoną. Z jej pomocą odświeżysz kanapę, dywany, srebrną biżuterię, dokładnie wyczyścisz fugi i piekarnik. Zobacz np. Naturo soda oczyszczona, która pomoże Ci uporać się z plamami.  
• W przemyśle spożywczym węglan sodu wykorzystywany jest jako substancja spulchniająca, regulator kwasowości oraz stabilizator. Dodawany jest głównie do lodów, budyniów, dżemów, wyrobów czekoladowych, paluszków, krakersów, wyrobów cukierniczych oraz serów. Sodę oczyszczoną wykorzystuje się również jako środek spulchniający do pieczenia ciast, ciasteczek i muffinek.  
• Węglan sodu znajduje zastosowanie także w środkach higieny osobistej, np. pastach do zębów, niektórych szamponach czy preparatach do protez.Elgydium, wybielająca pasta do zębów zawiera wysoce rozdrobnione cząsteczki wodorowęglanu sodu pomaga usunąć przebarwienia z powierzchni zębów. Jeśli szukasz tabletek czyszczących do protez, sprawdź Pro32 Dr. Max, tabletki czyszczące do protez z aktywnym tlenem. 
• Wodorowęglan sodu zyskuje również coraz większą popularność jako suplement diety, głównie ze względu na swoje właściwości alkalizujące. W takiej formie polecany jest przede wszystkim osobom ze zgagą, kwaśnym refluksem żołądkowo-przełykowym oraz nadkwasotą żołądka, czyli nadmierną produkcją soku żołądkowego. Znajduje zastosowanie również wśród sportowców, którym zależy na optymalizacji wyników sportowych i poprawie zdolności do wysiłku. Przykładem preparatu z wodorowęglanem sodu jest Alkala T, suplement diety.  

Warto jednak pamiętać, że refluks i nadkwasota żołądka są poważnymi problemami wymagającymi specjalistycznego podejścia, dokładnej diagnostyki i współpracy ze specjalistą. Węglan sodu, mimo że ma właściwości alkalizujące, nie jest wystarczający do kompleksowego rozwiązania dolegliwości zdrowotnych, a przy długotrwałym stosowaniu może nawet nasilić objawy chorobowe. Jeśli borykasz się z problemami żołądkowo-jelitowymi, porozmawiaj z lekarzem, a w przypadku sportowców, suplementacja powinna być konsultowana z dietetykiem sportowym. Być może w Twoim przypadku korzystniejsze będą elektrolity, takie jak wapń czy magnez lub multiwitaminy.  

Czy węglan sodu jest szkodliwy?

Węglan sodu jest uznany za substancję bezpieczną. Według prawa obowiązującego w państwach Unii Europejskiej może być dodawany do żywności zgodnie z zasadą quantum satis. Oznacza to, że nie określono limitów i maksymalnych poziomów dla węglanu sodu, jednak producenci zobowiązani są do dodawania go w możliwie jak najmniejszych ilościach niezbędnych do osiągnięcia pożądanego efektu. 

Mimo to pamiętaj, że w nadmiarze wszystko może zaszkodzić. Szczególną ostrożność zachowaj w przypadku picia roztworów sody oczyszczonej i wody oraz przyjmowania suplementów z węglanem sodu w składzie. Mogą powodować nudności, bóle brzucha, wymioty i biegunki. Nie jest to również polecane osobom z niedokwasotą żołądka, kobietom w ciąży ani dzieciom.   

Podsumowanie

Węglan sodu to substancja o wielu cenionych właściwościach. Wykorzystuje się go na szeroką skalę w produkcji żywności oraz środków czystości. Substancję znajdziesz w wielu produktach spożywczych, a także proszkach do prania pod symbolem E500. Zyskuje popularność również jako suplement diety. Stosowanie węglanu sodu jest uznawane za bezpieczne i w większości przypadków nie stanowi ryzyka dla zdrowia, jednak długotrwałe przyjmowanie go w formie suplementów należy zawsze skonsultować z lekarzem.  

Źródła:

1. Węglan sodu E500, https://vitapedia.pl/weglan-sodu [dostęp: 25.03.2024 r.]
2. ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 1129/2011 z dnia 11 listopada 2011 r. zmieniające załącznik II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 poprzez ustanowienie unijnego wykazu dodatków do żywności