Pantenol – właściwości i zastosowanie w kosmetyce

Pantenol, nazywany również prowitaminą B5, to jeden z najpopularniejszych składników kosmetyków. Ze względu na swoje działanie łagodzące, nawilżające i regenerujące znalazł szerokie zastosowanie w branży kosmetycznej. W artykule omawiamy dokładniej właściwości pantenolu. Wyjaśnimy również, jakie korzyści wynikają z regularnego aplikowania preparatów zawierających ten składnik.

Co to jest pantenol?

Pantenol, zwany również D-pantenolem, to organiczny związek chemiczny z grupy alkoholi. Jest to substancja chiralna, co oznacza, że posiada izomery o różnej konfiguracji przestrzennej. Litera „D” w nazwie oznacza konfigurację dextrorotacyjną, czyli „prawoskrętną”. To istotne, ponieważ tylko ta konfiguracja jest aktywna biologicznie i może być przetwarzana w organizmie do kwasu pantotenowego. Nazwa „pantenol” pochodzi od greckiego słowa „pantos” oznaczającego „wszechobecny”, co odzwierciedla jego obecność w wielu komórkach organizmu.

Pantenol to prekursor witaminy B5. Jest przekształcany w organizmie człowieka do aktywnej biologicznie postaci kwasu pantotenowego pełniącego ważną funkcję w syntezie kwasów tłuszczowych, hormonów steroidowych i koenzymu A.

• Witamina B5 jest niezbędna do prawidłowego działania układu nerwowego, serca, układu odpornościowego oraz układu trawiennego,
• Witamina B5 odgrywa także kluczową rolę w procesie produkcji energii z pożywienia,
• Bierze udział w syntezie hormonów steroidowych i neurotransmiterów, takich jak adrenalina, noradrenalina i acetylocholina,
• Wykazuje właściwości przeciwzapalne i łagodzące, co przyczynia się do poprawy stanu skóry,
• Występowanie witaminy B5 w pożywieniu jest dość powszechne. Znajdziesz ją w takich produktach jak: mięso, ryby, jaja, produkty mleczne, orzechy, nasiona, warzywa liściaste i zboża.

Pantenol szeroko wykorzystuje się w przemyśle kosmetycznym jako składnik preparatów do pielęgnacji skóry, włosów i paznokci. Ciekawostką jest, że pantenol wykazuje zdolność do wiązania wody w skórze, co pozwala na utrzymanie jej właściwego nawilżenia. Ponadto pomaga w regeneracji i odbudowie skóry po urazach czy poparzeniach, a także działa łagodząco na podrażnienia, np. po zabiegach kosmetycznych.

Pantenol, jako prowitamina B5, jest najczęściej syntetyzowany chemicznie w procesie redukcji kwasu pantotenowego. Pozyskiwanie związku z naturalnych źródeł jest procesem kosztownym i niskowydajnym. Synteza polega na zmniejszeniu grupy karboksylowej w kwasie pantotenowym do grupy alkoholowej na drodze wiele etapów reakcji chemicznych. Po zakończeniu syntezy pantenol poddaje się zaawansowanym procesom oczyszczania i filtracji, aby uzyskać czysty i bezpieczny produkt.

Pantenol szeroko wykorzystuje się w przemyśle kosmetycznym jako składnik preparatów do pielęgnacji skóry, włosów i paznokci. Ciekawostką jest, że pantenol wykazuje zdolność do wiązania wody w skórze, co pozwala na utrzymanie jej właściwego nawilżenia. Ponadto pomaga w regeneracji i odbudowie skóry po urazach czy poparzeniach, a także działa łagodząco na podrażnienia, np. po zabiegach kosmetycznych.

Pantenol, jako prowitamina B5, jest najczęściej syntetyzowany chemicznie w procesie redukcji kwasu pantotenowego. Pozyskiwanie związku z naturalnych źródeł jest procesem kosztownym i niskowydajnym. Synteza polega na zmniejszeniu grupy karboksylowej w kwasie pantotenowym do grupy alkoholowej na drodze wiele etapów reakcji chemicznych. Po zakończeniu syntezy pantenol poddaje się zaawansowanym procesom oczyszczania i filtracji, aby uzyskać czysty i bezpieczny produkt.

Pantenol – właściwości

Pantenol posiada szereg cennych właściwości. Poniżej najważniejsze z nich:

• Regeneracja i łagodzenie podrażnień skóry – pantenol działa przeciwzapalnie, łagodzi podrażnienia i przyspiesza procesy regeneracyjne skóry. Jest szczególnie skuteczny w przypadku leczenia oparzeń, otarć, skaleczeń oraz owrzodzeń czy ukąszeń owadów,
• Nawilżanie – doskonale nawilża i natłuszcza, stanowiąc wsparcie w pielęgnacji skóry suchej i łuszczącej się,
• Wzmocnienie naskórka – dzięki właściwościom regenerującym, wzmacnia naturalną barierę naskórka, chroniąc go przed wpływem szkodliwych czynników zewnętrznych,
• Poprawa kondycji włosów – substancja wpływa korzystnie na strukturę włosów, wzmacniając je i zapobiegając ich wypadaniu. Dodatkowo zapewnia włosom połysk i miękkość, co sprawia, że stają się bardziej gładkie i podatniejsze na stylizację,
• Działanie antyoksydacyjne – chroni przed działaniem wolnych rodników i hamuje procesy starzenia się skóry,
• Działanie przeciwtrądzikowe – dzięki swoim właściwościom łagodzącym i przeciwzapalnym skutecznie zwalcza trądzik oraz zapobiega powstawaniu dokuczliwych dermatoz,
• Zwiększenie elastyczności skóry – wpływa korzystnie na elastyczność skóry, poprawiając jej sprężystość i redukując zmarszczki.

Pantenol jest bardzo dobrze tolerowany przez skórę, dlatego stosuje się go w kosmetykach dla dzieci oraz w medycynie do leczenia ran u osób o wrażliwej skórze.

D-pantenol – działanie

Działanie pantenolu jest złożone i obejmuje wiele procesów biologicznych, które zachodzą w skórze i tkankach.

• Jednym z kluczowych efektów działania pantenolu jest zdolność do stymulowania regeneracji tkanek i przyspieszania procesu gojenia ran. Pantenol działa na poziomie komórkowym, wpływając na metabolizm komórek skóry i zwiększając syntezę białek, co sprzyja odbudowie tkanek,
• Pantenol wykazuje również działanie nawilżające i łagodzące. Dzięki swoim właściwościom hydrofilowym przyciąga i utrzymuje wodę w skórze, co zwiększa jej elastyczność i nawilżenie. Ponadto pantenol działa przeciwzapalnie, zmniejszając zaczerwienienia i swędzenie,
• Innym ważnym efektem działania pantenolu jest jego wpływ na syntezę kolagenu, co przyczynia się do poprawy kondycji skóry i przeciwdziałania procesom starzenia. Kolagen jest podstawowym składnikiem tkanki łącznej odpowiadającym za jej elastyczność i wytrzymałość,
• Pantenol ma również zastosowanie w kosmetyce do pielęgnacji włosów. Dzięki swoim właściwościom nawilżającym i odżywczym wzmacnia i regeneruje włosy, poprawiając ich kondycję. Ponadto działa przeciwłupieżowo i łagodzi podrażnienia skóry głowy.

Z uwagi na swoje właściwości pielęgnacyjne, regenerujące, niwelujące ból i zaczerwienienie oraz zapobiegające powstawaniu blizn, składnik jest stosowany nie tylko w kosmetyce, ale także w produkcji środków o działaniu leczniczym. Służy między innymi do wyrobu maści przyspieszających gojenie ran i preparatów do leczenia chorób skóry. Jest też jednym z kluczowych składników w kosmetykach do opalania. Znajdziesz go np. w preparacie Panthenol 10% Suncare Dr. Max, który koi i łagodzi podrażniony słońcem naskórek. Pantenol wykorzystuje się również w produkcji leków doustnych stosowanych w leczeniu chorób układu moczowo-płciowego czy zaburzeń metabolizmu.

Pantenol w kosmetyce

Pantenol to związek organiczny o prozdrowotnych właściwościach, który znalazł swoje zastosowanie w wielu dziedzinach, w tym w kosmetyce. Działanie substancji opiera się na jej zdolności do penetracji warstw skóry, co umożliwia dostarczenie składników odżywczych. Jest to składnik o wielu korzystnych właściwościach – łagodzących, nawilżających, regenerujących, przeciwzapalnych i przyspieszających gojenie.

• Pantenol stosowany w kosmetyce znajduje zastosowanie w produktach do pielęgnacji skóry całego ciała, w tym rąk, stóp, twarzy, a także w kosmetykach do włosów i paznokci. Uzupełnia składy kremów do twarzy, balsamów do ciała czy żeli pod prysznic. Znajdziesz go często także w chusteczkach nawilżanych niezastąpionych w podróży, np. w chusteczkach antybakteryjnych, d-pantenol Smile, które pozwalają zachować higienę rąk,
• Jest stosowany do łagodzenia podrażnień i pomaga w skutecznej regeneracji skóry uszkodzonej. Sprawdza się też po zbyt długiej ekspozycji słonecznej. Jest również skuteczny w łagodzeniu objawów trądziku, atopowego zapalenia skóry i łuszczycy,
• W przypadku pielęgnacji skóry dzieci, pantenol w kosmetykach jest szczególnie ceniony ze względu na swoje łagodzące i kojące właściwości. Znajdziesz go w produktach do kąpieli, kremach i balsamach do pielęgnacji delikatnej skóry niemowląt i dzieci zapobiegających podrażnieniom i odparzeniom,
• Warto dodać, że pantenol jest związkiem, który łatwo łączy się z innymi substancjami kosmetycznymi. Ponadto nie jest komedogenny, dlatego jego zastosowanie jest bardzo szerokie, a formuły z pantenolem są powszechnie spotykane w produktach kosmetycznych różnych marek. Składnik może być łączony z kwasem hialuronowym, który intensywnie nawilża i uelastycznia skórę. Stosuje się go także z witaminą E wykazującą silne właściwości antyoksydacyjne,
• Dodatek pantenolu w produktach do pielęgnacji skóry pomaga niwelować widoczność blizn i zaczerwienień. Substancja jest też popularnym składnikiem kremów przeciwzmarszczkowych, regenerujących i łagodzących podrażnienia. W połączeniu z olejkami roślinnymi jeszcze efektywniej zmiękcza i odżywia skórę. W przypadku produktów przeznaczonych dla dzieci pantenol stosuje się często w połączeniu z naturalnymi składnikami, takimi jak aloes.

W jakich kosmetykach znajdziesz pantenol?

• Migdałowy kremowy żel myjący D-Panthenol Lirene polecany szczególnie do cery naczynkowej i wrażliwej. Oczyszcza skórę z makijażu i innych zabrudzeń, wygładza, koi i długotrwale nawilża,
• Pianka regenerująco-łagodząca do twarzy i ciała Farmona Pantenol Spray z dodatkiem soku z aloesu i alantoiny, przeznaczona dla skóry podrażnionej opalaniem na słońcu lub w solarium. Regeneruje, łagodzi i koi,
• Pianka do twarzy i ciała odbudowująco-naprawcza Pantenol med łagodzi oparzenia słoneczne, chłodzi skórę i regeneruje otarcia oraz skaleczenia,
• Naturalny krem nawilżająco-kojący z D-pantenolem Hagi Smart na dzień i na noc. Preparat o lekkiej, nieobciążającej formulacji, bez składników odzwierzęcych, redukuje problem przesuszonych skórek, pieczenia czy uczucia ściągnięcia.

Panthenol – czy jest szkodliwy?

Pantenol (D-pantenol) ze względu na swoją niską toksyczność i brak potwierdzonych skutków ubocznych został zatwierdzony przez organy regulacyjne kosmetyków jako bezpieczny do stosowania w produktach kosmetycznych w zalecanych dawkach.

• W przypadku kosmetyków aplikowanych zewnętrznie producenci zwykle stosują niskie stężenia np. 1-5%. Jeśli po nałożeniu kosmetyku wystąpią jakiekolwiek reakcje skórne, przerwij kurację i skonsultuj się z dermatologiem,
• Jeśli chodzi o preparaty farmaceutyczne zawierające pantenol, dawkowanie jest precyzyjnie określone przez lekarza i nie powinno być przekraczane bez konsultacji ze specjalistą. W niektórych okolicznościach, takich jak ciąża i karmienie piersią, konieczna jest szczególna ostrożność. Przed użyciem preparatu farmaceutycznego zawsze zapytaj, co sądzi o tym Twój lekarz.

Podsumowanie

Pantenol to składnik kosmetyków odgrywający ważną rolę pielęgnacyjną. Jego działanie polega na głębokim nawilżeniu i regeneracji, dzięki czemu skóra staje się miękka, gładka i jędrna, a włosy lśniące i zdrowe. Ze względu na swoje łagodne działanie i bezpieczeństwo stosowania wykorzystuje się go w kosmetykach dla dorosłych oraz w produktach do pielęgnacji skóry dzieci. Ponadto jest składnikiem leków stosowanych w terapii różnych chorób skóry, oczu i nosa, co pokazuje jego wszechstronność i uniwersalność.

Źródła:

1. F. Ebner, A. Heller, F. Rippke, I. Tausch, Topical use of dexpanthenol in skin disorders, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12113650/ [dostęp 20.04.2023 r.]
2. E. Proksch, H. P. Nissen, Dexpanthenol enhances skin barrier repair and reduces inflammation after sodium lauryl sulphate-induced irritation, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19753737/ [dostęp 20.04.2023 r.]
3. J. Y. Shin, J. Kim, Yun-Ho Choi, Nae-Gyu Kang, S. Lee, Dexpanthenol Promotes Cell Growth by Preventing Cell Senescence and Apoptosis in Cultured Human Hair Follicle Cells, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34698060/ [dostęp 20.04.2023 r.]