Pokrzywa – zastosowanie, działanie, właściwości

Pokrzywa to dziko rosnąca, niepozorna roślina zaliczana do chwastów, ale czy wiesz, że ma również szerokie spektrum zastosowania? Zawiera szereg składników odżywczych, witamin i minerałów, przez co ma wiele do zaoferowania dla zdrowia i urody – od terapeutycznego działania na układ odpornościowy, po korzystny wpływ na stan skóry i włosów. W artykule przyjrzymy się bliżej właściwościom i zastosowaniu pokrzywy, odkrywając jej pełen potencjał.

Pochodzenie i ciekawostki o pokrzywie

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) to wieloletnia roślina z rodziny pokrzywowatych, która występuje na całym świecie. Jej charakterystyczne cechy to lekko wydłużone i ostro zakończone liście o sercowatym kształcie oraz drobne włoski na łodygach i liściach, które po zetknięciu ze skórą powodują podrażnienia, nazywane potocznie „oparzeniami”. Występuje dziko na łąkach, polach, przydrożach, a także w pobliżu cieków wodnych. Jest często uważana za chwast, jednak wielu ogrodników docenia jej korzyści, takie jak przyciąganie pożytecznych owadów i dostarczanie składników odżywczych do gleby.

Pokrzywa – właściwości lecznicze

Pokrzywa charakteryzuje się szerokim spektrum właściwości leczniczych, które czynią ją cennym surowcem w medycynie naturalnej i zielarstwie. Jej skład chemiczny obejmuje takie związki jak flawonoidy, fitosterole, aminokwasy i sole mineralne, które odpowiadają za terapeutyczne działanie rośliny.

Jakie właściwości lecznicze przypisuje się pokrzywie?

• Właściwości przeciwzapalne pokrzywy wynikają z obecności flawonoidów, które hamują enzymy odpowiedzialne za syntezę mediatorów zapalnych. Flawonoidy wykazują również zdolność do modulowania aktywności czynników transkrypcyjnych, co przyczynia się do zmniejszenia reakcji zapalnej organizmu.
• Pokrzywa wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe dzięki obecności związków takich jak katechiny i kwas kawowy, które cechuje zdolność do hamowania wzrostu i replikacji patogenów.
• Właściwości detoksykacyjne wynikają ze zdolności do pobudzania wydalania toksyn przez układ moczowy. Zawarte w niej związki bioaktywne, takie jak flawonoidy i polifenole, mogą wspomagać procesy detoksykacji wątroby i przyspieszać eliminację szkodliwych substancji z organizmu.
• Korzystny wpływ na zdrowie skóry jest związany z obecnością witamin A, C i E, wykazujących działanie antyoksydacyjne. Z kolei flawonoidy zawarte w pokrzywie mogą łagodzić stany zapalne skóry i przyspieszać proces gojenia.
• Wykazuje właściwości diuretyczne, stymulujące produkcję moczu. Przyczynia się do eliminacji nadmiaru płynów i toksyn z organizmu. Działa także antybakteryjnie na drobnoustroje odpowiedzialne za infekcje dróg moczowych, wskutek czego uzupełnia często formulacje suplementów wspomagających układ moczowy.

Mimo wymienionych wyżej licznych korzyści zastosowanie pokrzywy w celach leczniczych należy zawsze  skonsultować ze specjalistą, ponieważ interakcje z innymi lekami oraz indywidualna tolerancja mogą mieć istotne znaczenie dla skuteczności i bezpieczeństwa terapii.

Pokrzywa w kuchni

Pokrzywa oferuje kulinarną różnorodność i jest wyjątkowym dodatkiem do potraw, dostarczającym interesujących smaków, a jednocześnie obfitującym w wartości odżywcze. Wykorzystanie rośliny w kuchni może wprowadzić ciekawe doświadczenia kulinarne i zdrowe urozmaicenie w codziennej diecie. Przed spożyciem pokrzywy upewnij się, że pochodzi ona z niezanieczyszczonego obszaru i nie została wystawiona na działanie pestycydów.

• Młode liście pokrzywy, które są delikatniejsze i mniej „włochate”, można spożywać w formie dodatku do sałatek, zup, omletów czy frittat. Przed użyciem należy je sparzyć, aby usunąć drażniące włoski.
• Suszone liście pokrzywy to znakomity surowiec do przygotowania aromatycznej herbaty. Napar z pokrzywy ma przyjemny, lekko trawiasty smak i jest bogaty w witaminy i minerały. Przetestuj np. ReVito Herbs pokrzywa liść.
• Pokrzywa może być wykorzystana jako alternatywa dla bazylii w tradycyjnym pesto. Liście pokrzywy, czosnek, orzechy włoskie, oliwa z oliwek i parmezan tworzą aromatyczny sos, który świetnie komponuje się z makaronem, kanapkami czy jako dodatek do dań mięsnych.
• Roślina sprawdzi się również do przygotowania syropów i napojów o właściwościach odżywczych. Liście i pędy pokrzywy mogą być gotowane w wodzie z dodatkiem cukru lub miodu, tworząc słodkawy syrop, który możesz dodawać do napojów, koktajli czy deserów. Alternatywą dla samodzielnie przyrządzanego soku jest pokrzywa sok Alter Medica – w 100% naturalny produkt pozyskany z liści rośliny.

Pokrzywa w kosmetyce

Pokrzywa stanowi naturalny składnik dostarczający licznych korzyści dla pielęgnacji skóry i włosów. Jej zastosowanie w kosmetyce pozwala czerpać ze wzmacniających, oczyszczających i odżywczych właściwości rośliny.

• Wyciąg z pokrzywy używa się jako składnik toników, hydrolatów do twarzy i formulacji o właściwościach myjących.
• Produkty na jej bazie w zależności od składu mogą działać oczyszczająco, tonizująco i łagodząco, pomagając w utrzymaniu zdrowego pH skóry i redukując wypryski. Pokrzywa jest wykorzystywana również w składach mydeł. Zobacz np. Purite mydło w kostce pokrzywa lub delikatnie peelingujące Mydlarnia 4 Szpaki mydło pokrzywa z olejkami eterycznymi z drzew iglastych do oczyszczania ciała.
• Ekstrakt z pokrzywy jest popularnym składnikiem szamponów do włosów i odżywek do włosów o właściwościach wzmacniających na cebulki włosowe, stymulujących wzrost włosów i poprawiających ich ogólną kondycję. Dodatkowo, pokrzywa może pomóc w redukcji łupieżu i nadmiernego przetłuszczania się włosów.
• Suszona pokrzywa znajdzie zastosowanie jako składnik maseczek do twarzy, które oczyszczają i odżywiają skórę. Bogactwo składników odżywczych, takich jak witaminy A, C, K i minerały (żelazo, magnez, krzem), wspomaga regenerację skóry i nadaje jej zdrowy wygląd.
• Wyciąg z pokrzywy jest często stosowany w kremach i balsamach do ciała, łagodzących podrażnienia skóry, suchość oraz poprawiających elastyczność naskórka.
• Ze względu na obecność przeciwutleniaczy, takich jak flawonoidy i witamina C, pokrzywa może być używana w produktach przeciwzmarszczkowych. Pomaga w ochronie skóry przed szkodliwym wpływem wolnych rodników i spowalnia proces starzenia się skóry.

Pokrzywę znajdziesz między innymi w Barwa Ziołowa odżywce ziołowej pokrzywa do włosów przetłuszczających się, a także w Klorane masce myjącej w pudrze 2w1 z Organiczną Pokrzywą i Glinką.

Pokrzywa a alergia

Substancje chemiczne zawarte w pokrzywie mogą wywoływać reakcję alergiczną, która manifestuje się poprzez swędzenie, zaczerwienienie, wysypkę skórną oraz miejscowe obrzęki. Niektóre osoby mogą doświadczać objawów alergii po spożyciu pokrzywy, takie jak obrzęk ust, języka czy trudności w oddychaniu. Wystąpienie alergii na pokrzywę zależy od indywidualnej wrażliwości organizmu, dlatego osoby podatne na reakcje alergiczne powinny unikać kontaktu z z tą rośliną oraz być świadome potencjalnego ryzyka. W przypadku wystąpienia objawów alergicznych po kontakcie z pokrzywą rekomenduje się konsultację z lekarzem w celu diagnozy i odpowiedniego leczenia.

Pokrzywa w ciąży

W niektórych tradycjach ziołolecznictwa pokrzywa stosowana jest w celu łagodzenia obrzęków, podtrzymywania zdrowej czynności nerek oraz dostarczania składników odżywczych, takich jak żelazo i witamina C. Jednakże w przypadku ciąży istnieje pewne ryzyko związane z jej działaniem moczopędnym i potencjalnym wpływem na ciśnienie krwi. Dlatego też, jeśli jesteś w ciąży i rozważasz stosowanie pokrzywy jako suplementu lub w innej formie, zawsze powinnaś skonsultować się z lekarzem, który będzie w stanie ocenić korzyści i ewentualne skutki uboczne.

Pokrzywa – przeciwwskazania

Należy unikać spożywania naparu z pokrzywy podczas:

• Przyjmowania leków przeciwcukrzycowych,
• Problemów z narządami rozrodczymi,
• Chorób nerek,
• Wysokiego poziomu żelaza,
• Zabiegów chirurgicznych.

Pokrzywa – skutki uboczne

Spożywanie pokrzywy może wiązać się ze skutkami ubocznymi.

• Należą do nich głównie reakcje alergiczne, takie jak swędzenie, wysypka czy obrzęk.
• Spożywanie większych ilości pokrzywy może powodować podrażnienie układu pokarmowego, a w konsekwencji – bóle brzucha, nudności, wymioty lub biegunkę.
• Niektóre substancje zawarte w pokrzywie mogą wchodzić w interakcję z niektórymi lekami, dlatego ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem przed spożyciem pokrzywy, zwłaszcza jeśli jesteś w trakcie farmakoterapii.
• Pokrzywa może mieć ponadto wpływ na układ krwionośny i ciśnienie krwi. Osoby z niskim ciśnieniem krwi powinny być ostrożne w spożywaniu większych ilości pokrzywy, ponieważ może to spowodować dodatkowe wahania parametrów.
• W niektórych przypadkach pokrzywa może także powodować zaburzenia wchłaniania składników odżywczych, np. żelaza.

Podsumowanie

Pokrzywa to fascynująca roślina, która cieszy podniebienia, a także wnosi wiele do naszego zdrowia i dobrostanu. Jej wszechstronne zastosowanie oraz korzystne właściwości sprawiają, że zasługuje na uwagę i eksplorację jako naturalne źródło dobroczynnych składników odżywczych.

Źródła:

1. K. Jakubczyk, K. Janda, S. Szkyrpan, I. Gutowska, J. Wolska, Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) – charakterystyka botaniczna, biochemiczna i właściwości prozdrowotne [dostęp 07.06.2023 r.]
2. J. Wajs, M. Stobiecka, A. Brodziak, J. Król, Pokrzywa jako funkcyjny dodatek do żywności, suplementów diety i kosmetyków, https://czasopisma.up.lublin.pl/index.php/jasbb/article/view/5040/3375 [dostęp 07.06.2023 r.]
3. M. Pieszak, P. Ł. Mikołajczak, Właściwości lecznicze pokrzywy zwyczajnej (Urtica dioica L.), https://www.czytelniamedyczna.pl/3816,wlasciwosci-lecznicze-pokrzywy-zwyczajnej-urtica-dioica-la.html [dostęp 07.06.2023 r.]
4. Wegener, T. (2011, Styczeń). Expressed juice of stinging nettle herb: successful therapy in everyday practice. Evidence of effectiveness in irrigation therapy and rheumatic complaints. Revista de Fitoterapia 11(1), s. 23-31