Niacynamid – właściwości i zastosowanie

Niacynamid jest pochodną witaminy B3, która w organizmie odpowiada za szereg ważnych funkcji, między innymi za kondycję skóry. Hamuje proces starzenia, zmniejsza przebarwienia, wyrównuje koloryt skóry, zabezpiecza ją przed utratą wilgoci oraz normalizuje pracę gruczołów łojowych. Poznaj wszystkie właściwości niacynamidu i sprawdź, jakie ma zastosowanie w kosmetyce.

Niacynamid - co to jest?

Niacynamid to pochodna witaminy B3. Inne nazwy niacynamidu to niacyna, witamina PP i nikotynamid. Jest to rozpuszczalny w wodzie, odporny na działanie kwasów, słońca i wysokich temperatur, łatwo przyswajalny przez skórę amid kwasu nikotynowego, będący prekursorem form aktywnych NAD (dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy) oraz NADP (fosforan NAD). Powstają one w organizmie po spożyciu niacynamidu lub po jego aplikacji na skórę w formie preparatu pielęgnacyjnego.

Witamina B3 jest naturalnie syntetyzowana w organizmie, jednak jej ilości są niewielkie, dlatego konieczne jest dostarczanie z zewnątrz, np. za pomocą racjonalnej, właściwie zbilansowanej diety. Największe zasoby witaminy B3 znajdują się w takich produktach jak: 

• Nabiał, 
• Ryby, 
• Mięso, jaja, 
• Rośliny strączkowe, 
• Produkty pełnoziarniste, 
• Drożdże 
• Orzechy.

Jeśli konsultacja lekarska wykaże ewentualne niedobory witaminy B3, rekomenduje się wprowadzenie suplementacji. Przyczyną niedoboru niacynamidu może być: 

• Zbyt duża ilość kofeiny i alkoholu, 
• Wysokocukrowa dieta i produkty z białej mąki, 
• Ogólne niedożywienie, 
• Choroby ogólnoustrojowe zaburzające prawidłową wchłanialność składników odżywczych.

Skrajnym skutkiem poważnego niedoboru niacynamidu jest choroba zwana pelagrą, od której zaczerpnięto nazwę witamina PP (Pellagra-Preventing), objawiająca się dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, problemami ze snem, ogólnym osłabieniem i otępieniem organizmu, a także postępującym stanem zapalnym skóry.

Niacynamid - właściwości

Niacynamid jest substancją, której brak zaburza funkcjonowanie organizmu. W początkowym stadium niedobór witaminy B3 może skutkować zauważalnym pogorszeniem kondycji skóry i włosów. 

• Pierwsze symptomy mogące sugerować niedostatek witaminy B3 to zazwyczaj zaczerwienienie i szorstkość skóry, a także puszenie się i nadmierna łamliwość włosów.
• W kolejnych stadiach wspomnianym objawom mogą towarzyszyć zaburzenia ogólnoustrojowe, w tym problemy żołądkowo-jelitowe, a nawet zaburzenia neurologiczne.
• Pelagra, zwana też rumieniem lombardzkim, to choroba spowodowana długotrwałą i skrajnie niską podażą witaminy, która zazwyczaj jest skutkiem niedożywienia.

Witamina B3 wyróżnia się wieloma właściwościami:

• Syntetyzuje węglowodany, aminokwasy, kwasy tłuszczowe oraz hormony płciowe,
• Działa antybakteryjnie i antyoksydacyjnie,
• Chroni komórki nerwowe,
• Obniża poziom złego cholesterolu LDL, dzięki czemu zapobiega miażdżycy,
• Poprawia funkcjonowanie skóry i reguluje zachodzące w niej procesy.

Co ciekawe, o ile niedobór niacynamidu może mieć poważne konsekwencje, tak jego nadpodaż zdarza się stosunkowo rzadko i najczęściej spowodowana jest nieprawidłową suplementacją witaminy. Nadmiar witaminy B3 objawia się wzdęciami, niestrawnością i bólami brzucha. Warto również podkreślić, że nieprzestrzeganie zaleceń lekarza dotyczących dawkowania preparatu z witaminą B3, jest szczególnie niebezpieczne dla cukrzyków. Przedawkowanie niacynamidu może zakończyć się hiperglikemią oraz insulinoodpornością.

Niacynamid - działanie

Systematyczne uzupełnianie niacynamidu jest kluczowe z wielu względów. Witamina B3 bierze udział w najważniejszych procesach komórkowych, przez co wpływa na pracę wielu narządów, w tym na skórę, co przekłada się na jej wygląd. Jak działa niacynamid w organizmie?

• Wspiera prawidłowe funkcjonowanie mózgu,
• Syntezuje hormony płciowe,
• Syntezuje insulinę i kortyzol,
• Wspiera pracę obwodowego układu nerwowego,
• Stabilizuje poziom cholesterolu,
• Bierze udział w przemianie białek, węglowodanów i tłuszczu,
• Działa antyoksydacyjnie,
• Rozszerza naczynia krwionośne, wskutek czego usprawnia funkcjonowanie skóry i błon śluzowych,
• Hamuje transport melaniny z melanocytów do keratynocytów, dzięki czemu zapobiega i niweluje hiperpigmentację skóry,
• Wzmacnia barierę hydrolipidową skóry,
• Działa przeciwzapalnie.

Niacynamid - jak stosować?

Niacynamid można stosować w dwojaki sposób od wewnątrz, z pożywieniem lub w formie suplementów oraz miejscowo, bezpośrednio na skórę, z wykorzystaniem preparatów pielęgnacyjnych. Aby dostarczyć odpowiednią ilość witaminy B3 z pożywieniem, należy zadbać o różnorodną i właściwie zbilansowana dietę, bogatą w substancje odżywcze. Problematyczne są diety eliminacyjne, które wykluczają określone grupy produktów oraz nietolerancje pokarmowe. W takich sytuacjach pomocne mogą być nutrikosmetyki z zawartością niacynamidu. Przed wprowadzeniem preparatów z witaminą B3 zaleca się zasięgnąć porady lekarza, który zadecyduje o ewentualnej suplementacji.

Równolegle warto również stosować kosmetyki zawierające w składzie niacynamid. Ze względu na rozbudowane i wszechstronne działanie witaminy, znajdziesz ją w wielu preparatach, przeznaczonych do pielęgnacji różnych obszarów ciała. Niacynamid wzbogaca między innymi toniki do twarzy,  kremy do rąk, balsamy do ciała, a także produkty do włosów, takie jak maski, kuracje i wcierki do włosów oraz szampony do włosów. Składnik ten można znaleźć również w serum do twarzy i kremach.

Niacynamid to substancja dobrze tolerowana przez skórę, jednak używanie kosmetyków do pielęgnacji twarzy z zawartością witaminy B3, wymaga przestrzegania kilku zasad. Jak stosować niacynamid?

• Zacznij od niższych stężeń witaminy, dzięki czemu przyzwyczaisz skórę do działania substancji i unikniesz przejściowego zaczerwienienia, wywołanego zbyt gwałtownym rozszerzaniem się naczyń krwionośnych. Optymalne stężenie na początek to 3-5%.
• Jeśli niacynamid jest nowością dla Twojej skóry, najlepiej aplikować kosmetyk co 2-3 dni. Po kilku tygodniach można zwiększyć częstotliwość lub przejść na wyższe stężenie. 
• W sprzedaży dostępne są kosmetyki z 10% stężeniem niacynamidu, np. kuracja oczyszczająca Niacynamid 10%, Cynk 1% Dermena Professional. Bardzo często są to preparaty przeznaczone do skóry tłustej, trądzikowej, z licznymi przebarwieniami. W przypadku skóry normalnej lub wrażliwej wspomniane stężenie może być za wysokie.
• Nie stosuj więcej niż jednego kosmetyku z niacynamidem jednocześnie
• Ze względu na wysokie pH witaminy B3 nie można łączyć jej z produktami kwasowymi oraz zawierającymi witaminę C w jednej rutynie pielęgnacyjnej. W przypadku zbudowanej tolerancji na potencjalnie drażniące działanie każdej z wymienionych substancji można je stosować wymiennie, np. kosmetyk z niacynamidem rano, natomiast z witaminą C wieczorem.
• Niacynamid świetnie łączy się z retinolem, czyli pochodną witaminy A, ponieważ doskonale łagodzi jego wysuszające skórę działanie.

Niacynamid w ciąży

Witamina B3 znajdująca się w kosmetykach jest w pełni bezpieczna dla kobiet w ciąży i podczas laktacji. Nie ma przeciwwskazań do ich stosowania. Oczywiście pod warunkiem, że inne substancje znajdujące się w kosmetyku również są bezpieczne dla ciężarnych. Co więcej, wielokierunkowe działanie niacynamidu jest wręcz korzystne i pomaga utrzymać skórę ciężarnej w dobrej formie. Skutecznie niweluje suchość skóry, głęboko nawilża, pomaga odbudować barierę hydrolipidową, przywraca skórze elastyczność, dzięki czemu zmniejsza ryzyko pojawienia się rozstępów czy cellulitu, a do tego pięknie rozjaśnia skórę, zapobiegając przebarwieniom. W przypadku suplementacji zalecana jest konsultacja medyczna.

Niacynamid w kosmetykach

Niacynamid sprawdzi się do pielęgnacji każdego rodzaju skóry. Może być również uzupełnieniem składu preparatów dbających o włosy i skórę głowy, dłonie oraz całe ciało.

• Właściwości antyoksydacyjne chronią przed działaniem promieniowania UV i innych szkodliwych czynników zewnętrznych, ograniczają powstawanie wolnych rodników 
• Reguluje pracę gruczołów łojowych i ogranicza wydzielanie sebum.
• Łagodzi stany zapalne towarzyszące zmianom trądzikowym i podrażnieniom skóry.
• Wzmacnia barierę hydrolipidową skóry.
• Pomaga w produkcji ceramidów i lipidów.
• Stymuluje produkcję kolagenu i elastyny.
• Ujędrnia, zagęszcza i głęboko nawilża.
• Hamuje syntezę melaniny, dzięki czemu redukuje przebarwienia i plamy pigmentacyjne, a także zapobiega ich powstawaniu.
• Zwalcza łupież, przetłuszczanie się włosów oraz zapobiega nawrotom dolegliwości.

W jakich kosmetykach znajdziesz niacynamid? Poniżej kilka przykładów:

• Serum na przebarwienia La Roche Posay Pure Niacinamide, z kwasem hialuronowym, hepesem oraz 10% stężeniem niacynamidu,
• Regenerujący krem do twarzy Novaclear Expert, z niacynamidem, pantenolem, wyciągami roślinnymi i olejem ze słodkich migdałów,
• Woda micelarna SVR Sensifine AR Eau Micellaire, do demakijażu skóry twarzy, oczu i ust,
• Maska do włosów wzmacniająca Biovax Niacynamid, do osłabionych i wypadających włosów,

Skoncentrowany regenerujący krem do rąk 10% Niacynamid + Gliceryna Perfecta, o działaniu intensywnie regenerującym, nawilżającym i wzmacniającym barierę ochronną naskórka.

Niacynamid - przeciwwskazania

Niacynamid jest składnikiem ogólnie uznawanym za bezpieczny. Przyjmowanie witaminy B3 rekomenduje się osobom w różnym wieku i z różnymi typami skóry. Przeciwwskazaniem do stosowania niacynamidu może być indywidualna nietolerancja na składnik oraz skóra z tendencją do alergii i podrażnień, choć te w przypadku niacynamidu występują bardzo rzadko.

Niacynamid - skutki uboczne

Stosowanie niacynamidu, czyli witaminy B3, najczęściej nie wiąże się ze skutkami ubocznymi. Ewentualnie dolegliwości, takie jak zmęczenie, problemy trawienne lub suchość w ustach występują wyłącznie w przypadku przyjmowania za dużych, niedostosowanych do realnych potrzeb dawek witaminy. Z kolei stosowany w formie kosmetyku może wywoływać miejscowe zaczerwienienie skóry, spowodowane zbyt wysokim stężeniem substancji.

Podsumowanie

Niacynamid to składnik, który wykazuje wiele korzyści dla skóry, w tym zwiększanie produkcji kolagenu, poprawę elastyczności oraz redukcję zmarszczek. Jego właściwości sprawiają, że może być stosowany w pielęgnacji wszystkich rodzajów skóry.

Źródła:

1. A. Potoczek, Kosmetyki do cery trądzikowej: analiza deklarowanych przez producentów składników aktywnych, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/301645 [dostęp 23.01.2023]
2. Neil. M. Niren, Pharmacologic doses of nicotinamide in the treatment of inflammatory skin conditions: a review, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16871774/ [dostęp 23.01.2023]
3. V. Gasperi, M. Sibilano, I. Savini, M. V. Catani, Niacin in the Central Nervous System: An Update of Biological Aspects and Clinical Applications, https://www.mdpi.com/1422-0067/20/4/974 [dostęp 23.01.2023]
4. A. Gryszczyńska, Witaminy z grupy B naturalne źródła, rola w organizmie, skutki awitaminozy, https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/1294/PF%204-2009.pdf?sequence=1&isAllowed=y