Jak zapobiegać czerniakowi skóry? Zasady profilaktyki czerniaka

Czerniak jest nowotworem złośliwym występującym głównie na skórze. Jego leczenie jest trudne, dlatego kluczowe znaczenie ma właściwa profilaktyka. Powinien o nią dbać każdy z nas. Jak to zrobić? Poznaj najważniejsze zasady, które możesz wprowadzić od zaraz.

Jak wygląda czerniak skóry?

Czerniak to nowotwór złośliwy powstający z komórek barwnikowych w skórze.

• Szacuje się, że stanowi ok. 5-7% wszystkich nowotworów skóry, przy czym w ostatnich latach zachorowalność i umieralność wykazują tendencje wzrostowe,
• Na ryzyko jego wystąpienia wpływają zarówno czynniki genetyczne (związane np. z obciążeniem rodzinnym, fototypem skóry oraz obecnością zmian barwnikowych, tzw. pieprzyków), jak i środowiskowe wynikające głównie z nadmiernej i zbyt częstej ekspozycji na promienie słoneczne.

Jak wygląda czerniak i jak odróżnić go od zwykłego pieprzyka? Czerniaki charakteryzują się nieregularnym i niesymetrycznym kształtem oraz nierównymi, poszarpanymi brzegami. Początkowo są płaskie, jednak w zaawansowanych stadiach mogą uwypuklać się ponad poziom skóry, tworząc wyraźne, wyczuwalne zgrubienia. Ich wielkość na ogół wynosi więcej niż 6 mm. Dodatkowo mają nierównomierny koloryt – w obrębie jednego znamienia można wyraźnie zauważyć ciemniejsze i jaśniejsze punkty. Może pojawić się również swędzenie, pieczenie, krwawienie lub wysięki.

Rozpoznanie czerniaka wymaga konsultacji dermatologicznej i onkologicznej. Badania przeprowadzone są najczęściej z wykorzystaniem specjalnego urządzenia – dermatoskopu, który pozwala na dokładną ocenę występujących na skórze zmian. Ponieważ czerniaki charakteryzują się szybkim wzrostem, zdolnością do dawania przerzutów oraz stosunkowo niską podatnością na leczenie, niezwykle istotne jest, aby po zaobserwowaniu niepokojących zmian, jak najszybciej skonsultować się z lekarzem i nie diagnozować się na własną rękę.

Fototyp skóry a czerniak

Na ryzyko czerniaka najbardziej narażone są osoby z 1. i 2. fototypem skóry. Charakteryzuje je:

• Bardzo jasny, blady kolor skóry,
• Niebieskie, zielone lub piwne oczy,
• Włosy blond, rude lub brązowe.

Dodatkowo praktycznie każda ekspozycja na promienie słoneczne w krótkim czasie prowadzi do oparzeń słonecznych. W grupie osób zwiększonego ryzyka nigdy nie występuje również opalenizna charakterystyczna dla skóry o wyższym fototypie. Tak duża podatność na oparzenia słoneczne sprawia, że ryzyko czerniaka (i innych chorób skóry) jest najwyższe u osób u bladych, o jasnych karnacjach.

Fototyp skóry a czerniak

Na ryzyko czerniaka najbardziej narażone są osoby z 1. i 2. fototypem skóry. Charakteryzuje je:

• Bardzo jasny, blady kolor skóry,
• Niebieskie, zielone lub piwne oczy,
• Włosy blond, rude lub brązowe.

Dodatkowo praktycznie każda ekspozycja na promienie słoneczne w krótkim czasie prowadzi do oparzeń słonecznych. W grupie osób zwiększonego ryzyka nigdy nie występuje również opalenizna charakterystyczna dla skóry o wyższym fototypie. Tak duża podatność na oparzenia słoneczne sprawia, że ryzyko czerniaka (i innych chorób skóry) jest najwyższe u osób u bladych, o jasnych karnacjach.

Czerniak – jak zapobiegać?

Profilaktyka czerniaka to coś, o co powinien dbać każdy – bez względu na wiek, płeć, predyspozycje genetyczne oraz fototyp skóry. Oczywiście osoby z bardzo jasną karnacją czy obciążeniem rodzinnym powinny zwracać na to szczególną uwagę, jednak nawet jeśli nie zaliczasz się do tych grup, nie zwalnia Cię to z obowiązku ochrony i dbałości o skórę.

Bardzo istotną rolę w profilaktyce czerniaków odgrywa regularna kontrola dermatologiczna. Kluczowe znaczenie ma również samokontrola.

• Czerniaki mogą powstawać na wcześniej niezmienionej skórze oraz na bazie już istniejących pieprzyków. Dokładnie oglądaj wszystkie znamiona (również te, które masz od dziecka), jak i całą skórę, aby zlokalizować ewentualne nowe zmiany,
• Jeśli w obrębie znamienia doszło do zgrubienia, zmiany zabarwienia, pojawiło się swędzenie lub krwawienie, jak najszybciej udaj się do lekarza. Regularne samokontrola pozwala na szybkie zauważenie nieprawidłowości i rozpoznanie choroby na wczesnym etapie, co znacząco zwiększa szanse na wyleczenie, zmniejsza ryzyko powikłań i przerzutów.

Oprócz regularnej kontroli bardzo ważna jest ochrona przeciwsłoneczna.

• Należy o nią dbać nie tylko podczas wakacyjnych wyjazdów, czy letnich miesięcy, kiedy więcej czasu spędzamy na zewnątrz, ale także każdego innego dnia,
• Oczywiście całkowite uniknięcie słońca i promieniowania UV nie jest możliwe ani rutynowo zalecane – zażywanie kąpieli słonecznych umożliwia m.in. naturalną, przezskórną syntezę witaminy D, która jest niezwykle ważna dla funkcjonowania całego organizmu. Podchodź do tego zdroworozsądkowo. Wdróż środki bezpieczeństwa, które zabezpieczą skórę przed długofalowymi skutkami wywołanymi przez promieniowanie słoneczne,
• Najlepszym i najprostszym sposobem są kosmetyki do opalania oraz kremy z filtrem. Wybieraj te, które zapewniają jak największą ochronę (SPF 50),
• Oferuje ją m.in. mineralny krem ochronny SPF 50+ Emolium Suncare, który dodatkowo koi podrażnienia, regeneruje skórę oraz wykazuje właściwości wodoodporne,
• Jeśli szukasz produktu, który nie tylko zapewni Ci ochronę przeciwsłoneczną, ale jednocześnie posłuży jako element makijażu, sprawdź przeciwsłoneczny krem tonujący SPF 50+ opalony beż Uriage Bariesun. Ma działanie wyrównujące koloryt i poprawiające wygląd cery.

Pamiętaj też, że kremy z filtrem należy reaplikować, na ogół co 2-3 godziny, aby utrzymać wysoki poziom ochrony. Zdarza się jednak, że podczas podróży czy dłuższego przebywania poza domem nie zawsze jest to możliwe, zwłaszcza jeśli wcześniej został nałożony makijaż. W takich sytuacjach sięgnij po mgiełki i spraye z filtrem. Świetnie sprawdzi się np. spray ochronny SPF50+ Dermedic Sunbrella. Zobacz też wodoodporny sztyft Spf 50+ FlosLek Sun Care Stick + nawilżająca mgiełka FlosLek MistLove. Podczas upalnych, słonecznych dni zawsze miej w torebce kosmetyk, który w każdej chwili, wygodnie zaaplikujesz na skórę.

Aby jak najlepiej zadbać o swoją skórę, możesz wybierać również z szerokiego asortymentu produktów, które nie tylko zapewniają ochronę przeciwsłoneczną, ale również pielęgnują naskórek. Świetnym przykładem jest energizująca emulsja ochronna do twarzy i dekoltu SPF 50+ Lierac Sunissime oraz ochrona przeciwsłoneczna i multiaktywne serum Alkmie Sun drops SPF 50 2w1.

Ochrona przeciwsłoneczna jest niezwykle ważna już od pierwszych dni życia. Oparzenia słoneczne i nadmierne opalanie w młodym wieku mogą być przyczyną wielu problemów skórnych i zdrowotnych w późniejszych latach. Nie zapominaj o ochronie najmłodszych i wybieraj kremy z filtrem przeznaczone dla dzieci. Podczas wyjazdów wakacyjnych, kiedy kąpiele w morzu czy basenie są na porządku dziennym, wybieraj produkty wodoodporne, np. balsam ochronny na słońce dla dzieci SPF 50+ Nivea Sun Kids Swim&Play.

Pamiętaj jednak, że nawet najlepsze kremy do opalania nie zastępują zdrowego rozsądku i nie sprawiają, że możesz całkowicie zapomnieć o wpływie słońca na Twoją skórę, zwłaszcza jeśli znajdujesz się w grupie ryzyka czerniaka. Oprócz stosowania kremów noś lekkie, przewiewne ubrania w jasnych kolorach oraz nie zapominaj o nakryciu głowy i okularach przeciwsłonecznych z filtrem UV.

Podsumowanie

Czerniak jest nowotworem złośliwym, którego leczenie bywa bardzo trudne, dlatego najważniejsza jest profilaktyka. Dbaj o nią każdego dnia, już od najmłodszych lat. Regularne oglądanie skóry i znamion, kontrola dermatologiczna, stosowanie kremów z filtrem, unikanie długiego przebywania na słońcu i nadmiernego opalania to bardzo proste czynności, które mogą uratować Twoje zdrowie i życie.

Źródła:

1. Gośliński J., Czerniak – objawy i diagnostyka nowotworu skóry, https://www.zwrotnikraka.pl/czerniak-objawy-raka-skory/ [dostęp: 01.06.2023]
2. Wiercińska M., Czerniak – jak wygląda, jakie są objawy czerniaka i jak się go leczy, https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/nowotwory_skory/74371,czerniak [dostęp: 01.06.2023]
3. Profilaktyka chorób skóry – czerniak. Narodowy Fundusz Zdrowia, https://www.nfz-krakow.pl/gfx/nfz-krakow/userfiles/i-krzywda/ulotka-profilaktyka-chorob-skory-czerniak-nfz.pdf [dostęp: 01.06.2023]