Jak dbać o pępek noworodka? Pielęgnacja pępka noworodka

Jednym z najważniejszych zadań w opiece nad noworodkiem jest właściwa pielęgnacja pępka. Obszar wymaga szczególnej uwagi oraz higieny – przez określony czas po porodzie pozostaje delikatny i podatny na infekcje. Z artykułu dowiesz się, dlaczego pielęgnacja pępka jest istotna. Sprawdzisz, co robić, aby zapewnić dziecku komfort i bezpieczeństwo oraz przeczytasz, jakie są zalecane praktyki.

Jak dbać o pępek noworodka?

Prawidłowa pielęgnacja pępka oraz wspomaganie gojenia rany są ważnymi elementami opieki nad noworodkiem. Świeżo upieczeni rodzice nierzadko martwią się, że przez przypadek wyrządzą maluszkowi krzywdę lub sprawią ból. Zupełnie niepotrzebnie! Wystarczy odrobina praktyki, by czynność przebiegła sprawnie, dlatego nie trzeba się jej obawiać. Co więcej, pielęgnacja kikuta pępowinowego nie jest dla dziecka bolesna, choć może być źródłem dyskomfortu. Wszelkie czynności higieniczne staraj się wykonywać sprawnie i nie przedłużać ich.

• Pępek jest anatomiczną strukturą zlokalizowaną na brzuchu. Pozostaje po narodzinach w miejscu przewiązania pępowiny – przewodzie naczyniowym, który w okresie prenatalnym odpowiadał za dostarczanie do płodu tlenu i substancji odżywczych, a także usuwanie produktów przemiany materii.
• Tuż po narodzinach pępowina zostaje odcięta i zaczyna się proces gojenia polegający na stopniowym zanikaniu i obumieraniu pozostałości. W jego wyniku powstaje ostateczny kształt pępka.
• Z kolei kikut pępowinowy to fragment pępowiny pozostający na powierzchni ciała noworodka po jej przecięciu i podwiązaniu.
• Ma charakterystyczny wygląd – jest żółtawy lub szaroniebieski i elastyczny.
• Zazwyczaj obkurcza się w ciągu pierwszych kilku dni życia dziecka, a wskutek braku krwi stopniowo ciemnieje, robi się suchy i po ok. 10 dniach samoistnie odpada.

Uważna pielęgnacja pępka jest kluczowa, ponieważ zapobiega infekcjom, w tym infekcjom bakteryjnym. Polega na zebraniu i wytarciu zbierającej się wydzieliny zlokalizowanej między przyczepem kikuta a pozostałością pępowiny. Co ważne, do czynności pielęgnacyjnych delikatnego obszaru nie potrzebujesz specjalnych akcesoriów dla niemowląt. Niewskazane jest również używanie spirytusu ani zakładanie szczelnego, nieprzepuszczającego powietrza opatrunku!

W codziennej opiece nad pępkiem maluszka wystarczą podstawowe produkty do higieny dziecka i częste wietrzenie gojącej się okolicy, a w sytuacji, gdy obszar pępka stanie się bardziej zaczerwieniony, po konsultacji z lekarzem można użyć łagodnych preparatów do dezynfekcji ran lub innych środków wskazanych przez pediatrę, lub farmaceutę.

Zobacz np. Asept Spray, do dezynfekcji drobnych ran.

Jak często pielęgnować pępek noworodka?

Pępek noworodka należy pielęgnować codziennie, jednak do utrzymania go w czystości wystarczy standardowa rutyna, np. podczas wieczornej kąpieli przy użyciu płynu do kąpieli dla niemowląt lub częściej, gdy pępek się zabrudzi. Sprawdź również, jak przygotować kąpiel noworodka.

• W pierwszych dniach życia regularnie sprawdzaj stan pępka i utrzymuj jego higienę. Możesz to zrobić podczas przewijania noworodka lub kąpieli maluszka, przy czym zwróć uwagę, aby kikut podczas kąpieli nie był zamoczony.
• Przez długi czas rodzice dbali o kikuty pępowinowe swoich nowo narodzonych dzieci za pomocą roztworu bakteriobójczej gencjany (barwiącego pępek na charakterystyczny fioletowy kolor) lub spirytusu. Aktualnie odchodzi się od tej praktyki, a według lekarzy substancje nie wpływają na tempo i proces gojenia.
• Dno pępka i kikut przemyj wodą z dodatkiem łagodnego środka myjącego, oczyść obszar wokół pępka i delikatnie osusz go wacikiem. Przetestuj Kindii Cleanic, płatki bawełniane dla niemowląt wykonane ze 100% czystej bawełny o delikatnych brzegach. Dozwolone jest także stosowanie preparatu odkażającego z oktenidyną.
• Do usuwania ewentualnych zabrudzeń wokół kikuta możesz wykorzystać patyczki higieniczne,Masmi, patyczki higieniczne do uszu z organicznej bawełny lub Kindii Pure Bawełniane patyczki dla niemowląt i dzieci ze specjalnie wyprofilowaną główką zapewniającą bezpieczeństwo i komfort użycia.
• Upewnij się, że po czynnościach pielęgnacyjnych i umyciu okolice pępka pozostają suche, aby zapobiec rozwojowi bakterii lub infekcji.
• Staraj się, aby pieluszka lub ubranie dziecka nie przylegały bezpośrednio do pępka, ponieważ mogłyby podrażniać wrażliwy obszar. Podczas gojenia się pępka, doskonale sprawdzą się specjalne pieluszki z wycięciem, np. Bambiboo COTTONWEAR jednorazowe pieluszki z bawełną organiczną i wycięciem na pępek rozmiar 2 dla noworodków i niemowląt o wadze 3-8 kg, z warstwą zabezpieczającą przed przeciekaniem.
• Oprócz codziennego mycia i suszenia regularnie sprawdzaj pępek noworodka pod kątem jakichkolwiek niepokojących objawów, takich jak zaczerwienienie, wydzielina, obrzęk lub nieprzyjemny zapach. W przypadku ich wystąpienia skonsultuj się z pediatrą.

Jak pielęgnować pępek noworodka po odpadnięciu kikuta?

Kikut pępowinowy zazwyczaj odpada w ciągu pierwszych 7 do 21 dni życia dziecka. Czas ten może być różny i zależy od kilku czynników, w tym od higieny, rodzaju pieluchy używanej przez dziecko, poziomu wilgoci w okolicy pępka oraz ogólnego stanu zdrowia maluszka.

• Pamiętaj, że kikut powinien odpaść sam, bez prób usuwania go siłą.
• Nie ciągnij, nie skub i nie przesuwaj kikuta, żeby nie doprowadzić do podrażnienia wrażliwej okolicy i powstania stanu zapalnego, który może być przyczyną niebezpiecznej infekcji wstępującej do organizmu dziecka.
• Po odpadnięciu kikuta pozostanie niewielka rana, która stopniowo się goi i przekształca w pępek.
• Jeśli po 2-3 tygodniach od narodzin kikut nie odpadnie lub zauważysz inne niepokojące symptomy, takie jak nieprzyjemny zapach, wydzielinę z zawartością ropy lub krwi, podrażnienie lub silne zaczerwienienie, skonsultuj się z pediatrą.
• Zapalenie pępka może wymagać leczenia antybiotykiem.

Pielęgnacja pępka po odpadnięciu kikuta niewiele różni się od wcześniej wykonywanych czynności. W dalszym ciągu musisz systematycznie przemywać okolice pępka wodą z łagodnym środkiem myjącym lub wilgotnym wacikiem. Staraj się unikać długiego moczenia pępka w wodzie przez kilka dni po odpadnięciu kikuta, aby dać mu dodatkowy czas na gojenie. Pamiętaj o zachowaniu higieny rąk podczas pielęgnacji wrażliwej okolicy zwłaszcza po przewijaniu, aby zapobiec potencjalnemu przenoszeniu bakterii na skórę maluszka. Uważaj również, by gojąca się rana na brzuszku, podczas zmiany pieluszki, nie została zabrudzona moczem lub kałem.

Czym pielęgnować pępek noworodka?

Codzienna pielęgnacja pępka noworodka to przede wszystkim dbanie o jego czystość i suchość. Do czynności higienicznych podczas kąpieli wybieraj łagodne dermokosmetyki dla dzieci, które są bezpieczne i nie podrażniają delikatnej skóry maluszka – mają neutralne pH i nie zawierają dodatków zapachowych ani sztucznych barwników. Na co dzień, jak wspomnieliśmy wyżej, pomocne będą również miękkie gaziki, waciki oraz patyczki, które wykorzystasz do przemywania lub osuszania pępka, a do momentu odpadnięcia kikuta – specjalne pieluszki z wycięciem na pępek.

Oprócz rutynowego czyszczenia pępka niezwykle istotne jest, by gojącej się okolicy zapewnić odpowiednią cyrkulację powietrza i nie dopuścić do przemoczenia, zawilgocenia czy osadzania się nieczystości z pieluszki. Wybieraj ubranka wykonane z miękkich i naturalnych materiałów, które nie powodują podrażnień na skórze dziecka i które nie przylegają zbyt mocno do pępka. Nie zaklejaj gojącej się rany plastrem ani szczelnym opatrunkiem.

Podsumowanie

Pielęgnacja pępka noworodka jest istotnym elementem opieki nad maluchem. Najważniejsze są zachowanie odpowiedniej higieny, systematyczne przemywanie gojącej się rany wodą z delikatnym środkiem myjącym, wietrzenie okolic pępka oraz monitorowanie procesu gojenia. Jeśli masz obawy co do czynności pielęgnacyjnych lub zauważysz niepokojące dolegliwości, skorzystaj z porady lekarza, od którego uzyskasz profesjonalne wsparcie i wskazówki dotyczące opieki nad noworodkiem.

Źródła:

1. K. Staszak, Wpływ sposobu pielęgnacji na gojenie kikuta pępowinowego, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/189191 [dostęp 18.09.2023 r.]
2. E. Kamińska, Pielęgnacja pępka noworodka – nowe zalecenia, https://evereth.home.pl/archiwum-pdf/BF/2010/1/1.pdf [dostęp 18.09.2023 r.]
3. S. Trotter, Pielęgnacja skóry noworodka, https://emp0pwn0cdn0blob0kipzwl0prod.static-osdw.pl/kipzwladdons/adab6ef1/fragmenty_tekstu_231020100.pdf [dostęp 18.09.2023 r.]