Pulsoksymetry
Czym jest pulsoksymetr?
Różnego rodzaju sprzęt medyczny jest niezbędny pacjentom z chorobami przewlekłymi (np. ciśnieniomierz, glukometr). Do niezwykle przydatnych produktów należą też pulsoksymetry. Do czego służą?
Pulsoksymetr to urządzenie elektroniczne, pozwalające zmierzyć w sposób nieinwazyjny stopień wysycenia krwi tlenem, czyli saturację. Do użytku domowego najlepiej sprawdza się poręczny pulsoksymetr napalcowy, który możesz kupić również w naszej drogerii internetowej. Jak sama nazwa wskazuje, pomiaru dokonuje się na palcu badanego.
Coraz bardziej popularne stają się smartwatche z funkcją pulsometru i wiele osób zastanawia się, czy różnią się one od pulsoksymetrów. Warto pamiętać, że pulsoksymetr i pulsometr nie są nazwami tego samego urządzenia. Chociaż pulsoksymetry faktycznie mierzą również tętno, ich najważniejszą funkcją jest pomiar saturacji. Z pulsometrów w formie zegarka czy opaski najczęściej korzystają sportowcy (m.in. do oceny efektywności treningu). Nie mogą one zastąpić pulsoksymetrów.
Jak działa pulsoksymetr?
Na jakiej zasadzie działa pulsoksymetr? Urządzenie emituje dwa rodzaje promieniowania: czerwone (o długości fali 660 nm) oraz podczerwone (940 nm). Następnie czujnik sprawdza, w jakim zakresie hemoglobina pochłania każdy z nich. Stopień absorbowania promieniowania zależy od tego, czy krwinki czerwone transportują tlen, czy nie. Po zmierzeniu różnicy oraz uwzględnieniu stałej absorpcji pulsoksymetr oblicza stopień wysycenia hemoglobiny tlenem i podaje wynik w procentach.
Kiedy niezbędne jest posiadanie i regularne badanie pulsoksymetrem?
Pulsoksymetry są niezbędne wielu osobom, np. pacjentom cierpiącym na:
- choroby sercowo-naczyniowe,
- choroby układu oddechowego,
- cukrzycę,
- anemię,
- astmę.
Poza tym w pulsoksymetr powinny też zaopatrzyć się osoby z nadciśnieniem i miażdżycą. Te dwie choroby są ze sobą ściśle powiązane, bo nadciśnienie zwiększa ryzyko miażdżycy, a miażdżyca – nadciśnienia. Pomiary ciśnienia mogą jednak nie dawać całościowego obrazu stanu zdrowia pacjenta. Dlaczego? Ponieważ wysokie ciśnienie krwi może być objawem niskiej saturacji.
Pulsoksymetr bardzo przydaje się również seniorom, kobietom w ciąży, wyczynowym sportowcom i osobom pracującym na dużych wysokościach. Ponieważ to niewielkie urządzenie, znajduje się ono także w wyposażeniu karetek pogotowia. Z kolei pulsoksymetry stacjonarne służą do pomiaru saturacji w szpitalach czy na SOR-ach.
Pulsoksymetr nie należy do specjalnie drogich urządzeń. Sprzęt do użytku domowego można nabyć w granicach 100 zł, a cena droższego urządzenia waha się w granicach 300-400 zł. Jednak rola pulsoksymetru w dbaniu o zdrowie pacjentów oraz osób narażonych na różne choroby jest nie do przecenienia.
Pomiar pulsoksymetrem przy zakażeniu Covid-19
O pulsoksymetrach zrobiło się bardzo głośno w czasie pandemii COVID-19. Niektórzy cierpiący na tę chorobę mogli nawet otrzymać pulsoksymetr za darmo. Dlaczego pomiar saturacji ma tak duże znaczenie zarówno w leczeniu, jak i diagnostyce zakażenia koronawirusem?
U chorych na COVID-19 może dojść do tzw. hipoksji ukrytej lub cichej. Oznacza to, że pacjent nie zdaje sobie sprawy z niedotlenienia i nie zareaguje odpowiednio szybko, aby zapobiec powikłaniom takim jak nieodwracalne zmiany w funkcjonowaniu organów, a nawet zgon.
Regularne pomiary saturacji pozwalają na natychmiastowe zaalarmowanie służb medycznych, jeśli stan chorego się pogorszy. A w przypadku osób w grupie szczególnego ryzyka (np. seniorów lub cierpiących na choroby przewlekłe) mierzenie stopnia wysycenia krwi tlenem umożliwia szybkie wykrycie zakażenia, zwłaszcza gdy przebiega ono bezobjawowo lub skąpoobjawowo.
Normy pomiarów pulsoksymetrem
Jakie są normy pomiarów pulsoksymetrem? Wynik w zakresie 95-99% uważa się za prawidłowy (93-94% w przypadku osób po 70 roku życia). Niższy zazwyczaj oznacza zagrożenie niedotlenieniem, wymaga więc szybkiej konsultacji medycznej, a saturacja wynosząca mniej niż 90% to wskazanie do zastosowania tlenoterapii (po uprzedniej ocenie stanu chorego oraz kontroli w gazometrii). Jednak w niektórych sytuacjach wynik może być zafałszowany. Oto kilka potencjalnych przyczyn:
- tatuaże na palcach,
- paznokcie pomalowane na ciemno lub pokryte lakierem hybrydowym,
- tipsy,
- choroby płytki paznokciowej (np. grzybica),
- duża ruchliwość osoby badanej,
- skurcz naczyń krwionośnych w wyniku np. zimna,
- wystawienie na mocne światło (m.in. lampy fluorescencyjne, chirurgiczne lub do fototerapii).
Przed pomiarem saturacji ogrzej lekko dłonie i posiedź chwilę w bezruchu. Co zrobić, gdy uzyskasz wynik poniżej normy? Możesz powtórzyć pomiar i upewnić się, czy dokonujesz go właściwie. Jeżeli oprócz nieprawidłowego pomiaru pojawią się też inne niepokojące objawy (takie jak duszności, ból głowy, niepokój, zaburzenia widzenia, ból lub ucisk w klatce piersiowej), należy jak najszybciej zwrócić się do lekarza.