Dieta lekkostrawna dla seniora - przykładowe menu i przepisy na lekkostrawne dania dla osoby starszej
Dietę lekkostrawną stosuje się u seniorów, którzy wymagają ułatwienia pracy przewodu pokarmowego. Dowiedz się, jakie są najważniejsze zasady tego sposobu żywienia!
Spis treści
- Zasady diety lekkostrawnej dla seniora
- Produkty w diecie lekkostrawnej dla seniora
- Dieta lekkostrawna dla seniora – jakie przepisy wybierać?
- Produkty w diecie lekkostrawnej dla seniora
- Dieta lekkostrawna dla seniora – jakie przepisy wybierać?
- Jadłospis w diecie lekkostrawnej dla osoby starszej
- Co warto pamiętać o diecie lekkostrawnej dla seniora? Podsumowanie
Dieta lekkostrawna znajduje zastosowanie u osób starszych, a szczególnie w przypadku występowania zaburzeń pracy przewodu pokarmowego. Może być korzystna również w przebiegu wielu innych schorzeń lub stanów obciążających organizm, np. nowotworów, infekcji czy w okresie rekonwalescencji po operacjach. W artykule przedstawiamy najważniejsze zalecenia i wskazówki dotyczące diety lekkostrawnej dla seniora – sprawdź!
Zasady diety lekkostrawnej dla seniora
Dieta lekkostrawna(inaczej nazywana łatwostrawną) polega na żywieniu w sposób, który nie obciąża nadmiernie przewodu pokarmowego. Wbrew powszechnej opinii nie jest to metoda na odchudzanie ani na długoterminową profilaktykę chorób. Z diety eliminuje się w wiele z produktów uznawanych za zdrową żywność albo superfoods (np. orzechy, pieczywo pełnoziarniste, nasiona roślin strączkowych, wiele rodzajów owoców i warzyw). Choć mają wysoką wartość odżywczą, ich trawienie wymaga prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego.
Zanim zaczniemy stosować dietę lekkostrawną u osoby starszej, upewnijmy się, że faktycznie jest to wskazane. W tym celu skorzystajmy z konsultacji z lekarzem lub dietetykiem. Zapytajmy także, jak długo (do jakiego momentu) kierowanie się opisanymi regułami znajduje uzasadnienie. Jakie są najważniejsze zasady tego sposobu żywienia?
- W praktyce oznacza eliminowanie z jadłospisu artykułów o wysokiej zawartości błonnika (i podawanie tego składnika w postaci produktów łatwiejszych do trawienia, np. po ugotowaniu, zmieleniu, zmiksowaniu),
- Ważne jest również unikanie pokarmów bogatych w tłuszcz i wzdymających,
- Oprócz tego wyklucza się żywność silnie stymulującą wydzielanie soku żołądkowego.
- Pracę przewodu pokarmowego ułatwia się, ograniczając wielkość jednorazowo konsumowanych porcji.
- W ciągu dnia zaleca się spożywać od 4 do 6 małych posiłków opartych na produktach zalecanych (ich listę znajdziesz w tabeli poniżej),
- Jeść należy regularnie, co mniej więcej 2-3 godziny,
- Ostatni posiłek najlepiej zaplanować na czas około 2-3 godzin przed snem.
Produkty w diecie lekkostrawnej dla seniora
Skoncentrujmy się teraz na tym, jakie produkty powinny wchodzić w skład diety lekkostrawnej dla osoby starszej. Szczegółową listę artykułów, z których warto przygotowywać posiłki odpowiednie do tego sposobu żywienia, przedstawiliśmy poniżej.
Rodzaj produktu | Produkty zalecane | Jak przygotować? |
Owoce | Jabłka, morele, brzoskwinie, owoce jagodowe bez pestek, banany | Dojrzałe, w postaci gotowanej, pieczonej lub przetartej |
Warzywa | Cukinia, dynia, marchew, pietruszka, seler, pomidory bez skórki i pestek, ziemniaki, szpinak, buraki | W postaci gotowanej w wodzie lub na parze, rozdrobnionej albo przetartej; w ograniczonych ilościach można podawać na surowo w formie bardzo drobno startej |
Produkty zbożowe | Pieczywo pszenne jasne, sucharki, mąka pszenna, drobne kasze (np. jaglana, manna, jęczmienna, kuskus, bulgur), komosa ryżowa (np. komosa ryżowa Natur Planet), biały ryż, drobne makarony jasne, płatki owsiane, ryżowe, jaglane | - |
Produkty mleczne | Mleko o zawartości tłuszczu do 2%, jogurt naturalny, kefir, maślanka, zsiadłe mleko, twaróg chudy albo półtłusty | - |
Mięso i ryby | Drób (kurczak, indyk), królik, cielęcina, chude części wołowiny i wieprzowiny, chude ryby (np. dorsz, sola, mintaj) | Spożywane w postaci gotowanej w wodzie czy na parze lub pieczonej, np. w pergaminie |
Jaja | Białko i żółtko jaja kurzego | Żółtka spożywane w umiarkowanej ilości; jaja przygotowane w postaci gotowanej (najlepiej na miękko lub półtwardo), jajecznicy, omletu lub jako dodatek do potraw (np. ciast) |
Tłuszcze | Oleje i oliwy (np. rzepakowy, słonecznikowy, oliwa z oliwek); w ograniczonych ilościach można stosować również olej kokosowy (np. olej kokosowy nierafinowany Natur Planet Virgin Coconut Oil) oraz masło | Najlepiej dodawane na koniec, bez poddawania obróbce termicznej; należy unikać orzechów i nasion (są ciężkostrawne ze względu na dużą zawartość błonnika) |
Napoje | Woda niegazowana, słaba herbata, łagodne napary ziołowe, kawa zbożowa, soki owocowe (warto rozcieńczać je wodą przed podaniem), słaba kawa naturalna | - |
Przyprawy | Zioła: pietruszka, koperek, tymianek, rozmaryn, majeranek, bazylia, lubczyk, wanilia, cynamon, sok z cytryny; sól w ograniczonych ilościach | - |
Desery | Kisiel, musy, galaretki, biszkopty i ciasta biszkoptowe, ciasta drożdżowe | Podawane ciasta powinny być przygotowane z ograniczeniem dodatku tłuszczu, bez kremów. Cukier i miód można wykorzystywać w posiłkach dla osób na diecie lekkostrawnej, jednak w przypadku problemów z gospodarką węglowodanową (np. występowaniem cukrzycy) lepiej zastąpić go innymi produktami słodzącymi, stosowanymi tylko w niewielkiej ilości (np. ksylitolem fińskim Natur Life) |
Dieta lekkostrawna dla seniora – jakie przepisy wybierać?
Sposób obróbki termicznej potraw w diecie lekkostrawnej dla osób starszych ma równie ważne znaczenie, jak sam wybór produktów. Pamiętaj, by przygotowywać produkty metodą gotowania w wodzie lub na parze. Możesz stosować również technikę duszenia bez wcześniejszego obsmażania oraz pieczenia (np. w pergaminie lub naczyniu ceramicznym). Potrawy smażone, a także dania wykorzystujące produkty wędzone i peklowane są przeciwwskazane.
Wybierając przepisy, z których przygotowujemy posiłki dla seniora, zadbaj o urozmaicenie serwowanych produktów. To jeden ze sposobów na to, by zapewnić organizmowi całą gamę potrzebnych składników odżywczych w wystarczających ilościach.
Dowiedz się również, jak radzić sobie z brakiem apetytu u seniora.
Produkty w diecie lekkostrawnej dla seniora
Skoncentrujmy się teraz na tym, jakie produkty powinny wchodzić w skład diety lekkostrawnej dla osoby starszej. Szczegółową listę artykułów, z których warto przygotowywać posiłki odpowiednie do tego sposobu żywienia, przedstawiliśmy poniżej.
Rodzaj produktu | Produkty zalecane | Jak przygotować? |
Owoce | Jabłka, morele, brzoskwinie, owoce jagodowe bez pestek, banany | Dojrzałe, w postaci gotowanej, pieczonej lub przetartej |
Warzywa | Cukinia, dynia, marchew, pietruszka, seler, pomidory bez skórki i pestek, ziemniaki, szpinak, buraki | W postaci gotowanej w wodzie lub na parze, rozdrobnionej albo przetartej; w ograniczonych ilościach można podawać na surowo w formie bardzo drobno startej |
Produkty zbożowe | Pieczywo pszenne jasne, sucharki, mąka pszenna, drobne kasze (np. jaglana, manna, jęczmienna, kuskus, bulgur), komosa ryżowa (np. komosa ryżowa Natur Planet), biały ryż, drobne makarony jasne, płatki owsiane, ryżowe, jaglane | - |
Produkty mleczne | Mleko o zawartości tłuszczu do 2%, jogurt naturalny, kefir, maślanka, zsiadłe mleko, twaróg chudy albo półtłusty | - |
Mięso i ryby | Drób (kurczak, indyk), królik, cielęcina, chude części wołowiny i wieprzowiny, chude ryby (np. dorsz, sola, mintaj) | Spożywane w postaci gotowanej w wodzie czy na parze lub pieczonej, np. w pergaminie |
Jaja | Białko i żółtko jaja kurzego | Żółtka spożywane w umiarkowanej ilości; jaja przygotowane w postaci gotowanej (najlepiej na miękko lub półtwardo), jajecznicy, omletu lub jako dodatek do potraw (np. ciast) |
Tłuszcze | Oleje i oliwy (np. rzepakowy, słonecznikowy, oliwa z oliwek); w ograniczonych ilościach można stosować również olej kokosowy (np. olej kokosowy nierafinowany Natur Planet Virgin Coconut Oil) oraz masło | Najlepiej dodawane na koniec, bez poddawania obróbce termicznej; należy unikać orzechów i nasion (są ciężkostrawne ze względu na dużą zawartość błonnika) |
Napoje | Woda niegazowana, słaba herbata, łagodne napary ziołowe, kawa zbożowa, soki owocowe (warto rozcieńczać je wodą przed podaniem), słaba kawa naturalna | - |
Przyprawy | Zioła: pietruszka, koperek, tymianek, rozmaryn, majeranek, bazylia, lubczyk, wanilia, cynamon, sok z cytryny; sól w ograniczonych ilościach | - |
Desery | Kisiel, musy, galaretki, biszkopty i ciasta biszkoptowe, ciasta drożdżowe | Podawane ciasta powinny być przygotowane z ograniczeniem dodatku tłuszczu, bez kremów. Cukier i miód można wykorzystywać w posiłkach dla osób na diecie lekkostrawnej, jednak w przypadku problemów z gospodarką węglowodanową (np. występowaniem cukrzycy) lepiej zastąpić go innymi produktami słodzącymi, stosowanymi tylko w niewielkiej ilości (np. ksylitolem fińskim Natur Life) |
Dieta lekkostrawna dla seniora – jakie przepisy wybierać?
Sposób obróbki termicznej potraw w diecie lekkostrawnej dla osób starszych ma równie ważne znaczenie, jak sam wybór produktów. Pamiętaj, by przygotowywać produkty metodą gotowania w wodzie lub na parze. Możesz stosować również technikę duszenia bez wcześniejszego obsmażania oraz pieczenia (np. w pergaminie lub naczyniu ceramicznym). Potrawy smażone, a także dania wykorzystujące produkty wędzone i peklowane są przeciwwskazane.
Wybierając przepisy, z których przygotowujemy posiłki dla seniora, zadbaj o urozmaicenie serwowanych produktów. To jeden ze sposobów na to, by zapewnić organizmowi całą gamę potrzebnych składników odżywczych w wystarczających ilościach.
Dowiedz się również, jak radzić sobie z brakiem apetytu u seniora.
Jadłospis w diecie lekkostrawnej dla osoby starszej
Jak wygląda dieta dla seniora w wersji lekkostrawnej? Poniższy przykładowy jadłospis może stanowić podpowiedź, jak opisane wyżej zalecenia i wskazówki wykorzystać w praktyce.
- Śniadanie: pieczywo pszenne jasne z półtłustym twarogiem i miodem (np. miodem nektarowym wielokwiatowym z propolisem GAL) oraz pieczone jabłko.
- II śniadanie: jogurt naturalny zmiksowany z owocami (np. bananem, dojrzałą brzoskwinią lub morelą obraną ze skórki).
- Obiad: risotto na wywarze warzywnym ze startą cukinią i ugotowaną piersią z kurczaka, przyprawione ziołami (np. bazylią) i skropione oliwą z oliwek.
- Podwieczorek: kasza manna na mleku półtłustym, podana z przetartymi owocami jagodowymi (np. malinami, truskawkami, borówkami).
- Kolacja: ryba (np. dorsz, mintaj, sola) gotowana na parze lub pieczona z warzywami (np. dynią, marchwią, korzeniem pietruszki, selerem), skropiona oliwą z oliwek i sokiem z cytryny, podana z kaszą kuskus (np. ekologiczną Kaszą Kuskus Biolife) lub bulgurem (np. ekologiczną kaszą Bulgur).
Sprawdź również, jak wykonywać ćwiczenia dla seniorów w domu.
Co warto pamiętać o diecie lekkostrawnej dla seniora? Podsumowanie
Powyżej przedstawiliśmy ogólne reguły diety lekkostrawnej, którą u seniorów wykorzystuje się przede wszystkim w przypadku potrzeby odciążenia przewodu pokarmowego. W sytuacji, gdy jest ona stosowana długoterminowo lub u danej osoby występują poważne choroby (np. cukrzyca, schorzenia nerek), popracuj nad dostosowaniem niektórych z opisanych zasad do stanu zdrowia i indywidualnej tolerancji. W takiej ocenie pomoże wykwalifikowany dietetyk.
Źródła:
- Nagel P., Dieta lekkostrawna, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-lekkostrawna-2/ [dostęp 13.04.2023 r.]
- Jarosz M., Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób w wieku starszym, Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, https://ncez.pzh.gov.pl/seniorzy/piramida-zdrowego-zywienia-i-aktywnosci-fizycznej-dla-osob-w-wieku-starszym-4/ [dostęp 13.04.2023 r.]
- Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w Białymstoku, Klasyfikacja Diet i Wskazania do Ich Stosowania, https://www.zozmswia.bialystok.pl/resource/286/255/Klasyfikacja+diet+i+wskazania+do+ich+stosowania.pdf [dostęp04.2023 r.]